Bydd Plaid Cymru yn cyfarfod yn Abertawe am eu cynhadledd flynyddol dros y penwythnos, a mae’n siŵr y gallwn ddisgwyl pob math o addewidion am y Gymru annibynnol sydd yn ymddangos yn nes nag y bu ers oesoedd. Ond ydi hon yn Blaid y gallwn ddibynnu arni i’n harwain i’r gwynfyd? Neu fydd hi’n debyg o’n suddo mewn gwladwriaeth fydd yn adleisio’r drefn yn San Steffan efo’i sinigiaeth, ei chefnogaeth i gyfalafiaeth a militariaeth – ond wedi ei wisgo mewn lifrai Cymreig?

Gallwn gyfeirio at sawl mater, ond am y tro beth am weld be sy’n digwydd ym mydysawd afreal y diwydiant niwclear ar hyn o bryd?

Wel, os dechreuwn drwy edrych ar gastiau Cyngor Gwynedd sy dan arweiniad y Blaid, dydi’r rhagolygon ddim yn dda.

Ar wefan “Sell2Wales” mae Cyngor Gwynedd yn chwilio am rhywun i wneud arolwg o’r effeithiau amgylcheddol yn dilyn adeiladu a rhedeg atomfa yn Nhrawsfynydd.1 Mae nhw hyd yn oed yn brolio y bydd y math yma o atomfa yn gyntaf o’i fath. Fel Cyngor Mon, bu Cyngor Gwynedd yn frwd eu cefnogaeth i Wylfa B. Mae’r un mor frwd dros adweithydd niwclear yn Nhrawsfynydd, ar waetha pob tystiolaeth sy’n dangos yn eglur mai breuddwyd gwrach economaidd ydi’r cyfan. Unwaith eto, gwelwn fod addewidion – waeth pa mor annelwig – am swyddi, yn dallu pob cynneddf feirniadol. Hynny, a’r gred ryfedd fod gwrthwynebu niwcs yn “gwneud drwg i’r Blaid”. Anwybyddir unrhyw ystyriaeth arall – megis y peryglon, y gwastraff, y gwaddol i’n disgynyddion ac yn y blaen. A mae’r holl beth yn rhan o “Gynllun Twf Gogledd Cymru”.

“Sell2Wales”? Na, Sell Out Wales!

Oes arweiniad gan y Blaid yn ei huchelfannau? Nac oes. Anwybyddwyd adroddiad cynhwysfawr gan Madoc Batcup2 – a gomisiynwyd gan Leanne Wood ac Aelodau Cynulliad y Blaid yn 2013 – y byddai niwcs yn a gallu gwneud Cymru annibynnol yn fethdalwr, heb son am ystyriaethau eraill. Cefnogwyd niwcs yn frwd gan aelodau etholedig y Blaid yn lleol – Liz Saville Roberts, Rhun ap Iorwerth ac wrth gwrs Dafydd Elis Tomos pan oedd yn dal yn y Blaid. Mae’r rhai o’r hoelion wyth hefyd yn gefnogwyr – Dafydd Wigley ac Ieuan Wyn Jones.

Mae tawelwch aelodau blaenllaw sy’n erbyn niwclear yn nodweddiadol o’r Blaid ar y pwnc yma. Ac yn fater o dristwch.

Beth am Adam Price? Yn ei ymgyrch ar gyfer yr arweinyddiaeth, dywedodd na fedrai Cymru ddim cael Wylfa B ac annibyniaeth oherwydd ystyriaethau ariannol – ond dim gair ganddo y pryd hwnnw nac ers hynny am y peryglon, na chwaith air am adweithyddion bychan o’r math a fwriedir ar gyfer Trawsfynydd. Deallwn ei fod wedi sefydlu gweithgor (eto fyth!), er mwyn datblygu polisi ynni, ond dim gair o waith hwnnw hyd yn hyn.

Dim ymateb ganddo chwaith i’r dystiolaeth ddamniol sy’n cysylltu niwclear sifil a niwclear milwrol.3

Dim pwyso ar Lywodraeth Cymru ar eu polisi niwclear – cofiwn fod prosiectau sy’n llai na 350MW wedi eu datganoli. Dim gofyn am ymgynghoriad cyhoeddus. Dim cyfaddefiad fod niwclear bellach yn dechnoleg ddoe. Dim cydnabod mai plentyn y peiriant cyfalafol/milwrol sy wedi dod a’r blaned at ymyl dibyn difancoll ydi’r diwydiant niwclear.

Hyd yn hyn, dim arweiniad.

Yn y byd mawr y tu allan i swigen etholiadol Cymru fach, mae technolegau amgen o gynhyrchu ynni yn brasgamu ymlaen – a hynny am brisiau sy’n rhyfeddol o isel o’u cymharu ag ychydig flynyddoedd yn ôl. Yn ddiweddar cytunwyd pris o £39-65/awrMW am ynni gwynt, sy’n llawer iawn is na’r £92-50/awrMW a delir am drydan o orsaf Hinkley C (sydd yn barod yn costio £2.9 biliwn yn fwy na’r amcangyfrif i’w adeiladu ac yn rhedeg ddwy flynedd yn hwyr).4

Dros y ddegawd diwethaf, mae’r “World Nuclear Industry Status Report 2019” yn dweud fod y prisiau masnachol am solar wedi gostwng 88%, gwynt 69% tra fod niwclear wedi codi 23%.5 Bellach, mae ynni adnewyddol yn rhatach na glo a nwy.

Tasg unrhyw blaid sy am warchod buddiannau pobl Cymru yw sicrhau mai ynni adnewyddol sy’n cael eu cefnogaeth, ac ymhellach na hynny mai pobl Cymru fydd yn elwa o ddefnyddio ein hadnoddau naturiol – nid cwmnïau mawr cyfalafol.

Os yw’r Blaid am barhau i fod mor anobeithiol o ddiglem ar fater mor bwysig, sut fedr hi ddisgwyl i bobl Cymru ymddiried ynddi i redeg y wlad er lles pawb?

Cyfeiriadaeth

  1. Sell2Wales
  2. Adroddiad Madoc Batcup i’r Blaid
  3. Cyswllt milwrol
  4. Gwybodaeth am ffolineb Adweithyddion Modiwlaidd Bychain (SMR)
  5. World Nuclear Industry Status Report 2019

2 ateb ar “Plaid Cymru a niwcs – y drwg yn y caws”

  1. Thank you for pointing this out.
    Adam Price said nuclear weapons were an ‘abomination’ in the election campaign.
    We have to be anti-nuclear in all its forms. At best nuclear energy is a terribly false economy and at worse it curses generations with pollution and toxic waste.

Mae'r sylwadau wedi cau.

post@undod.cymru

Nid yw popeth yn yr erthyglau yma o reidrwydd yn cyfleu safbwyntiau Undod fel mudiad. Rydym wedi dewis cyhoeddi amrywiaeth o eitemau gan bobl sy'n cydfynd â'n hegwyddorion fel mudiad er mwyn ysbrydoli a sbarduno sgwrs.