Rhifyddeg poblyddiaeth

Rai misoedd yn ôl fe ysgrifennodd Angharad Dafis am gau Ysgol Felindre.  Yma mae hi’n myfyrio ar yr hyn ddigwyddodd wedyn, a sut mae stori ysgol bentref yng Nghymru yn dinoethi rhith y Gymru ofalgar, gymunedolaidd, gan amlygu sut yr ydym bellach wedi ein caethiwo o fewn strwythurau neoryddfrydol twyllodrus y wladwriaeth Brydeinig.  Doeddwn i […]

Datrys yr argyfwng tai yng Nghymru

Cyhyd â bod cyfalafiaeth yn parhau, bydd tai bob tro yn nwydd neu’n fuddsoddiad i rai, tra bo eraill yn byw mewn trallod Engels, The Housing Question Mae’r argyfwng coronafeirws wedi’i ddiffinio gan ddosbarth. Mae’r misoedd diwethaf wedi gweld pobl dosbarth gweithiol yn cael eu gorfodi i fynd i weithio o dan amodau peryglus, i’n […]

Anfon ymaith bwgan tlodi bwyd yng Nghymru, drwy Incwm Sylfaenol Cyffredinol

Mae banciau bwyd wedi camu i’r adwy yn ystod y blynyddoedd o gyni, a thrwy gydol yr argyfwng corona mae eu hangen fwy nag erioed gyda’r ciwiau ar gyfer parseli bwyd brys yn cynyddu bob wythnos. Ym mis Mawrth, gwelodd Ymddiriedolaeth Trussell, un o nifer o elusennau banciau bwyd y DU, gynnydd o 81% yn […]

Cofiwch Epynt… Onid yw’n hen bryd i’r Fyddin adael yr ardal?

Dyma’r slogan sydd i’w gweld ar arosfa bws yn Llanrug, Caernarfon, ar y ffordd o Gwm y Glo, wrth dafarn Glyntwrog. Wn i ddim pwy yw’r artist anhysbys, ond mae’r dewis o liwiau yn ddiddorol. Y llynedd, daeth y cefndir coch a’r sgrifen wen yn nodwedd o slogannau ‘Cofiwch Dryweryn’ ac ymgyrch effeithiol i ddysgu […]

Pam bod rhaid i unrhyw fudiad radical ymddiddori mewn hawliau plant – darlith gan Yr Athro Elspeth Webb

Traddodwyd y ddarlith gyhoeddus hon ar-lein trwy gyfrwng y Saesneg ar ddydd Sadwrn 20fed Mehefin 2020. Cyn ymddeol, roedd Yr Athro Elspeth Webb yn betiatregydd cymunedol ac yn Athro Iechyd Plant ym mhrifysgol Caerdydd, yn gweithio am flynyddoedd ar hawliau plant, gwasanaethau amddiffyn plant, anghydraddoldebau iechyd, a chynnwys hawliau dynol yn y cwricwlwm hyfforddi meddygol. […]

Undod gyda Kongreya Star a menywod gogledd ddwyrain Syria

Echddoe, collasom ni tair cyfaill mewn ymosodiad ar gyfarfod o ymgyrchwyr yng ngogledd ddwyrain Syria. Er nad ydym ni erioed wedi cyfarfod â nhw, ac yr oedden nhw yn byw mewn lle pell, rydym wedi ein uno gan ein brwydr gyffredin dros fywydau menywod. Am roi eu bywydau i’r frwydyr yn erbyn trais patriarchaidd ym […]

Tir Cymru

Cyflwyniad Mae’r diwydiant amaeth wedi bod ynghlwm â thir Cymru o’r dechrau. Fel un o’r gyfres Cam nesaf Cymru bwriad yr erthygl yma yw ceisio cyflwyno peth o gefndir amaeth yng Nghymru i gynulleidfa drefol, a cheisio gofyn rhai cwestiynau am y diwydiant ei hun. Byddwn yn edrych ar ffyrdd y gall amaethwyr a phobl […]

Methiant gwleidyddol yw’r llifogydd yn y Rhondda

Safwn mewn undod gyda phobl yn y Rhondda, sydd wedi dioddef trychineb llifogydd yn difetha eu cartrefi am y trydydd tro eleni. Cefnogwn alwad Leanne Wood am ymchwiliad annibynnol i’r llifogydd cyson hyn. Mae Wood, Aelod o Senedd Cymru dros Rhondda, yn honni bod angen cymorth brys i atal hyn rhag digwydd eto, gan ddweud […]

“Pwy sy’n berchen ar yr hanes a phwy sy’n elwa?” – Cyfweliad Keith Murrell, Caerdydd

Yn ystod yr wythnos ddiwethaf yma mae’r drafodaeth sy’n troi o gwmpas cynnig gan Gyngor Caerdydd am Amgueddfa Feddygaeth Filwrol ar Barc Britannia ym Mae Caerdydd wedi arwain at lawer iawn o ddadlau o fewn cyd-destun ehangach, rhyngwladol mudiad ‘Black Lives Matter’ (BLM) – gan arwain at alwadau dros Amgueddfa ‘Tiger Bay’. Fe’i nodweddwyd gan […]

Y Feirws Prydeinig

Delweddau gan youtookthatwell 1. Y Feirws Cyfalafol Pan ddaeth gwir natur argyfwng Coronafeirws i’r amlwg yn y Deyrnas Gyfunol, gellid fod wedi maddau i rywun am gymryd yn ganiataol ei fod yn arwyddocau ergyd dirfodol i’r drefn economaidd ryngwladol, fel ag y mae. Wrth i’r wlad ddechrau deall y brwydrau yr oeddem ar fin eu […]

Lawr y pan? Mae angen model arall ar weithwyr ffatri Penygroes

Cyhoeddiwyd yn wreiddiol gan Dolan Ni ddylai bwriad Northwood Hygiene i gau y ffatri bapur ym Mhenygroes synnu unrhyw un. Bu’r lle dan fygythiad cyn hyn, ond llwyddodd o oroesi. Ond ymddengys mai COVID-19 fydd yr hoelen olaf yn yr arch, yn ôl y perchnogion. Pa mor wir yw hyn? Dyma yr hyn oedd gan […]

Apêl brys Undod: 24 awr i achub Tramshed

“Ry’n ni am i Gyngor Caerdydd deimlo’r sarhad y mae trigolion Caerdydd yn ei deimlo dros y posibilrwydd o Gwdihŵ arall, a thros achos arall o’r hyn sydd er lles y cyhoedd yn cael ei drechu er budd rhyw ddatblygiad corfforaethol.” Mae Cyngor Caerdydd, sy’n enwog am eu diffyg ystyriaeth i ddiogelu diwylliant mewn dinas […]

Mae’r amgueddfa filwrol yn sarhad. Gadewch i ni weithio gyda’n gilydd i’w atal.

Mae’r cynlluniau ar gyfer adeiladu Amgueddfa Meddygaeth Filwrol ym Mharc Britannia, lawr Bae Caerdydd, wedi cael eu beirniadu’n ffyrnig dros yr wythnos ddiwethaf. Ceir yr argraff cyffredinol, unwaith eto, fod Caerdydd yn cael ei datblygu y tu hwnt i ddylanwad ei thrigolion. Un stori ymhlith nifer yng Nghaerdydd yw’r datblygiad arfaethedig hwn. Ry’ ni wedi […]

Diwedd ffermio Cymreig?

Wrth i’r byd wynebu pandemig byd-eang sydd yn deillio o gynhyrchu bwyd mewn modd anniogel, gallech feddwl y byddai diogelwch bwyd yn uchel ar yr agenda wleidyddol. Yn yr un modd, wrth i nifer o wledydd ymbaratoi at brinder bwyd, yn sgil effaith Covid-19 ar gadwyni cyflenwi cynnyrch a llafur byd-eang, gallech ddisgwyl, efallai, y […]

Does dim troi nôl i normal – rhaid i’r chwith achub ar y cyfle a rheoli’r argyfwng

Cyhoeddwyd yn wreiddiol gan yr awdur ar 26 Ebrill 2020 Roedd y “Marcsydd o Sardiniwr” Antonio Gramsci wedi cysegru rhan helaeth o’i fyfyrio i’r cysyniad o argyfwng. Canlyniad ydoedd o fyw drwy gyfres o argyfyngau byd-eang (Y Rhyfel Fawr, cwymp y marchnad stoc 1929), ac argyfwng domestig a oedd yn ganlyniad uniongyrchol o’r argyfyngau rhyngwladol […]

Cofio George Floyd: Undod yn cydsefyll â phrotestwyr gwrth-hiliaeth

Mae Undod yn cydsefyll â’r rhai sy’n mynnu cyfiawnder i George Floyd, dyn du a lofruddiwyd gan heddwas gwyn ym Minneapolis, a phawb sy’n brwydro yn erbyn hiliaeth a thrais y wladwriaeth ym mhobman. Mae’r ymgeisiadau treisgar i atal y protestiadau ar draws yr Unol Daleithiau, o greulondeb di-feddwl i fwledi rwber a’r defnydd eang […]

Does dim troi nôl i normal: Gramsci, cyfalafiaeth, crisis gwleidyddol, ac ein hymateb ni

 Gan: Tad Davies, Ted Jackson, Garmon ab Ion ‘Dyma’r Marcsydd o Sardinia Antonio Gramsci. Cysegrodd lawer o’i amser i fyfyrio ar y syniad o greisis. Wedi holl effeithiau’r Rhyfel Byd Cyntaf sef y Rhyfel Mawr, ac yna’r binno rosso sef ‘y ddwy flynedd goch’ o wrth ryfel a ddilynodd, credai y deilliai trefn sosialaidd […]

Prynu’n lleol: gwersi o Gaernarfon ar gynaladwyedd cymuned

Rhan o’r gyfres Cam nesaf Cymru Flwyddyn yn ôl, roedd pawb yn dotio at yr ambarels lliwgar yn Stryd y Plas, nid am ei bod yn tresio bwrw, ond am ei bod yn ddiwrnod heluog, braf. Dyma’r syniad diweddaraf gan y stryd i’w gwneud yn fwy dengar. Yn wir, ar benwythnos yr Ŵyl Fwyd ar […]

Pam fyswn i isio mwydro efo rhywbeth gwleidyddol fel Undod?

Rhan o’r gyfres Cam nesaf Cymru Dwi ddim am esgus nad ydw i’n berson gwleidyddol – mi ydw i. Dwi wedi bod erioed. Fel y mae fy nheulu ac fel y bydd fy mhlant yn tyfu i fod. Felly, mae’n hawdd i mi ddweud y dylai pawb fod â diddordeb gweithredol mewn gwleidyddiaeth – os […]

Crynodeb o’r cyfryngau: Covid, gweithwyr ar gennad, a diwedd y Deyrnas Unedig

Er mwyn ennill annibyniaeth radical i Gymru, mae angen i ni yn gyntaf sefydlu rhwydwaith o fudiadau i gyfathrebu ein syniadau, dod â phobl at ei gilydd ac ymgyrchu dros y trawsnewidiad yr hoffem ni gyd ei weld. A dyna pham y byddwn yn rhannu uchafbwyntiau o gyfryngau llawr gwlad Cymru – cyfryngau sy’n mynd […]

Mae mudiad cenedlaethol dros newid gwleidyddol yn bosib – ac mae ei angen.

Rhan o’r gyfres Cam nesaf Cymru Mae’n bosib eich bod chi’n un sydd wedi gofyn, beth yw’r stori felly?  A myfyrio rhywfaint ar y cwestiwn a holwyd yn lled gyson: ‘Pam?’ Dyma geisio esbonio i chi rai ystyriaethau felly, a dangos pam bod mudiad o’r fath yn angenrheidiol yn y cyfnod sydd ohoni. Y man […]

Cam nesaf Cymru: Datrys digartrefedd ar y stryd

Rhan o gyfres Cam nesaf Cymru “Nid oedd y system ddigartrefedd flaenorol yn yn briodol nac yn deg, ac mae’r camau beiddgar a gymerwyd yn ystod yr argyfwng hwn yn dangos hyn yn glir. Rhaid peidio â mynd yn ôl at yr hen system. Rhaid i’r argyfwng fod yn gatalydd i ddatrys digatrefedd.” Yng Nghaerdydd, […]

Cam nesaf Cymru: cyfres newydd

Dim mwy o wleidyddiaeth o’r top i lawr: bellach lawr y cledrau i dlodi, anghyfiawnder a dyfnhau’r argyfwng ecolegol fydd hi. Mae angen i ni achub y blaen. Dros yr wythnosau nesaf byddwn yn amlygu’r posibiliadau sydd i’r genedl, wrth iddi godi eto o’r argyfwng hwn. Y coronafeirws yw’r symptom mwyaf eithafol eto o gyfres […]

Straeon o lawr gwlad: Cymru a Covid-19

Mae ennill annibyniaeth radical i Gymru yn gofyn am rwydwaith o sefydliadau i gyfleu ein syniadau, dod â phobl ynghyd ac ymgyrchu dros y trawsnewidiad yr ydym am ei weld. Dyna pam y byddwn yn rhannu uchafbwyntiau o gyfryngau lawr gwlad Cymru y gallech fod wedi’u colli. Mae Desolation Radio wedi bod yn darparu dadansoddiad […]

Diwrnod VE – a’r gwirioneddau eraill am ryfel

Mai 1af oedd Diwrnod Rhyngwladol y Gweithwyr. Gŵyl Banc fel arfer, ond nôl yn 2019 cyhoeddodd Llywodraeth San Steffan y byddai yr Ŵyl Banc yn cael ei symud i Mai 8fed yn 2020 er mwyn dathlu 75 mlynedd ers Diwrnod VE – sef y diwrnod pan ddaeth yr Ail Ryfel Byd i ben yn Ewrop. […]

Cymuned, cymdeithas a’r economi: ymateb i Covid ym Mhenygroes

Roedd y caffi cymunedol ym Mhenygroes Yr Orsaf yn gyfforddus lawn ar nos Sul, Mawrth 15ed, 2020. Roedd y bardd lleol, Karen Owen, yn cynnal noson yng nghwmni Aled Jones Williams, ac roedd y caffi newydd ddathlu blwyddyn o fod mewn bodolaeth. “Roedd pethau yn dod yn eu blaen yn dda iawn” meddai Ben, un […]

Gordon yr Injan Fawr: penodiad gwleidyddol

Mae Undod wedi beirniadu Llywodraeth Cymru mewn cyfres o flogiau am y ffordd mae wedi ymwneud â’r argyfwng Covid-19 o’r cychwyn cyntaf, pan fethwyd a gohirio gêm rygbi rhwng Cymru a’r Alban tan y funud olaf – pan oedd hi’n rhy hwyr i atal miloedd o gefnogwyr rhag teithio i Gaerdydd. Darllenwch y gyfres gyfan. […]

Adeiladu Cymru gwell: tu hwnt i’r carcharu

Byddai heddiw wedi bod yn ddathliad o ddiwylliant, hunaniaeth ac annibyniaeth Cymru yn un o drefi mwyaf eiconig Cymru, Wrecsam: cartref pêl-droed Cymru, lager rhagorol, Saith Seren, Gŵyl Twm Sbaen, ac arloeswr anghydffurfiaeth Gymreig, Morgan Llwyd. Yn lle, rydym wedi ein caethiwo yn ein tai mewn cyfnod o hunan-ynysu ac argyfwng enbyd na fyddai llawer […]

Rhaid i Vaughan Gething adael

Bydd y byd yn newid yn llwyr, hyd yn oed i’r rhai ohonom sy’n ei wneud yn fyw … Ond mae’r bobl a’n harweiniodd i’r drychineb yn dal i fod yno. * Yn ein crynodeb diweddar o’r argyfwng, buom yn tynnu sylw at gyfres o gamsyniadau gan Lywodraeth Cymru. Mynegwyd y gobaith y byddai eu […]

Nid nawr yw’r amser i “gefnogi” yr arweinwyr annwyl.

Hydref 21ain, 1966 Eisteddwn mewn ystafell ysgol; ar drothwy gwyliau hanner tymor. O fewn eiliadau bydd y domen enfawr o faw a gwastraff glo ar ochr y bryn uwch ein pennau yn dechrau llithro. Bydd y mwyafrif ohonom yn marw, a bydd y rhai fydd yn byw yn byw am byth gydag euogrwydd dychrynllyd. Ni […]

Mae gan Lywodraeth Cymru bwerau i leihau tlodi argyfwng – yn awr

Yn gwbl gywir, mae sylw wedi troi at incwm sylfaenol fel dull o sicrhau diogelwch ariannol yn ystod y pandemig a’r dirwasgiad economaidd dwfn fydd yn ei ganlyn. Yn wyneb y disgwyliad o fywiolaethau drylliedig ac incwm yn diflannu, gwelsom Drysorlys y DU yn rhoi gwarantau i fusnes ar lun 80% o gymhorthdal cyflog, rhyddhad […]

Llywodraeth Cymru: wastad cam tu ôl

Yn nhrydedd wythnos yr argyfwng COVID-19, nid yw pethau’n argoeli’n rhy dda yng Nghymru. Mae’r Bwrdd Iechyd GIG sy’n dwyn enw ei sylfaenydd, yn cofnodi lefelau uwch o heintio fesul 100,000 na Llundain hyd yn oed, tra bod Cymru gyfan yn ymdebygu i orllewin canolbarth Lloegr – un o’r rhanbarthau sydd wedi’i effeithio mwyaf yn […]

Gwleidyddiaeth cyd-gymorth yn ystod yr argyfwng COVID-19

Argyfwng a chymuned Bu sôn lot yn ddiweddar am y wleidyddiaeth ynghylch yr argyfwng COVID-19 – gan gynnwys beirniadaethau pwysig o’r ymateb trychinebus gan lywodraethau’r DU ac yng Nghymru. Mae hwn yn lle pwysig i ddechrau, oherwydd mae angen i ni gydnabod hyn fel argyfwng gwleidyddol, yn enwedig yn ystod cyfnod pan mae rhai yn […]

Mewn sefyllfa o bandemig, rhaid i Lywodraeth Cymru achub y blaen yn wleidyddol

Yn dilyn y cyhoeddiad neithiwr gan Lywodraeth y DU, a adleisiwyd gan Brif Weinidog Cymru, mae’r genedl bellach yn cychwyn ar fersiwn ‘feddal’ ei hun o’r cloi lawr sydd wedi’i weithredu eisioes yn yr Eidal, Sbaen a Ffrainc. Ac eto, ni ddylai fod unrhyw amheuaeth, mae angen gweithredu ymhellach ar unwaith yma yng Nghymru, fel […]

Ymateb i bandemig coronafeirws: ein galwadau wrth Lywodraeth Cymru

Trwy ddilyn yn y lle cyntaf strategaeth a oedd yn groes i ganllawiau Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) a thystiolaeth o’r hyn sydd wedi gweithio mewn gwledydd eraill, mae Llywodraeth y DU wedi colli wythnosau yn y frwydr yn erbyn y firws hwn — camgymeriad a allai gostio bywydau heb gamau brys a radical i […]

Y golau a ddychwel

Mae’r nos ar ei dywyllaf cyn ddaw’r wawr. Dyma eiriau i’w gofio yn nyfnderoedd argyfwng COVID-19. Wedi’r diwedd disymwth i Brexit a’r dilyw diweddar, mae ymadrodd arall yn neidio i’r meddwl – sef bod pethau drwg yn digwydd mewn trioedd. Mae’r digwyddiad diweddaraf yma, fodd bynnag, o fath arall – anhrefn, ar raddfa Feiblaidd. Cymorth […]

Achos marwol o unbleidiaeth

Y penwythnos yma codwyd cywilydd ar Gymru ar raddfa fyd-eang, wrth i’r Llywodraeth sefyll o’r neilltu, tra bod Undeb Rygbi Cymru yn ceisio cynnal gêm rygbi Cymru – yr Alban. Ar y dechrau, y gred oedd mai camgymeriad oedd hi, neu oedi. Mi fyddan nhw’n ei ganslo, peidiwch â phoeni. Ymddangosodd y memes: ‘allwn ni […]

Gwers galed Felindre: galw am gyfundrefn gadarn i warchod ysgolion Cymraeg gwledig

Cyfrannwyd y darn hwn gan Angharad Dafis, cynrychiolydd cefnogwyr Ysgol Gynradd Gymraeg Felindre. Croesewir dyfarniad pellgyrhaeddol Comisiynydd y Gymraeg fod Dinas a Sir Abertawe wedi methu cymryd y cam statudol hanfodol o gyflawni asesiad o’r effaith ar y Gymraeg yn y gymuned cyn mynd ati i gau Ysgol Gynradd Gymraeg Felindre. Dywed y Comisiynydd: Yr […]

Cymunedau iach yw sail ein bywydau

Cymunedau iach yw sail ein bywydau. Dyna gred grŵp o bobl o Wynedd a Môn sy’n datblygu strategaeth amgen ar gyfer datblygu cymunedau. Mabwysiadwyd yr enw “SAIL” gan mai cymuned yw sail popeth. Sail yr economi. Sail diwylliant. Sail iaith. Sail gwytnwch. Sail cyfartaledd. Sail plethu’r cenedlaethau. Sail celfyddyd. Sail y dyfodol. Sail Cymru. Fel […]

Problemau eco-gyfalafiaeth

Ynghanol ein hamryw argyfyngau cynigir addasiadau o gyfalafiaeth – fel arfer dan enw tebyg i Fargen Werdd Newydd. Mae canlyniadau peryglus i dynnu sylw oddi wrth ein problemau. Cyflwyniad Dim ond rhywun nad yw’n llawn llathen neu economegydd fyddai’n dadlau nad yw’r byd ynghanol cyfres o argyfyngau ecolegol, hinsoddol ac yn ymwneud â chydraddoldeb, sydd […]

Ymunwch ag Undod heddiw

I ni, bobl Cymru, roedd nos Iau yn gadarnhad i nifer cynyddol ohonom nad oes dyfodol i ni a’n plant o fewn strwythurau’r wladwriaeth Brydeinig. Gallasai cynghreirio rhwng ein pleidiau ‘blaengar’ wedi achub y dydd o safbwynt cadw y Toriaid mas o’n etholaethau seneddol, ond gweithred dros dro byddai hynny wedi bod, y byddai wedi […]

Llofruddio llywodraethu “democrataidd”

Yn ôl ym mis Hydref, yn dilyn addoediad Senedd San Steffan, cawsom gyfrif cryno a brathog o derfynau democratiaeth Prydeinig ar y blog hwn – a ddatgelodd y graddau y mae’n cwympo’n brin o’r ddelfryd, a pha mor agored yw hi i gam-driniaeth. Gydag ychydig dros wythnos i fynd tan yr Etholiad Cyffredinol, nid oes […]

Bregus dros ben: yr hyn am ein prifysgolion sydd ddim yn wasg

Daeth y patrwm yn amlwg, maes o law. Yn y gorffennol, bu myfyrwyr yn gofyn am y ffurflen amgylchiadau arbennig am amryw o rhesymau: tostrwydd yn ystod y cyfnod arholiadau, marwolaeth yn y teulu, o bryd i’w gilydd argyfwng personol neu ysbeidiau o iechyd meddyliol gwael. Ond nawr, mae yna ddau rheswm yn unig: gorbryder […]

Anufuddod sifil torfol yn frith yng Nghatalunya

English | català Undod / sefyll gyda Catalunya Ddoe daeth dyfarniad hir-ddisgwyledig Goruchaf Lys Sbaen yn erbyn naw garcharor gwleidyddol o Gatalunya ar gyhuddiadau yn cynnwys ‘gwrthryfel’ ac ‘annog brad’, mewn cyswllt a refferendwm Hydref 1af 2017 ar annibyniaeth i Gatalunya. ‘Roedd pob un yn wleidyddion amlwg neu’n arweinwyddion diwylliannol a bu Catalunya yn disgwyl […]

Plaid Cymru a niwcs – y drwg yn y caws

Bydd Plaid Cymru yn cyfarfod yn Abertawe am eu cynhadledd flynyddol dros y penwythnos, a mae’n siŵr y gallwn ddisgwyl pob math o addewidion am y Gymru annibynnol sydd yn ymddangos yn nes nag y bu ers oesoedd. Ond ydi hon yn Blaid y gallwn ddibynnu arni i’n harwain i’r gwynfyd? Neu fydd hi’n debyg […]

Oes angen prifddinas ar Gymru o gwbl?

Mae annibyniaeth Cymru yn gyfle i ailfeddwl popeth. Yn ei araith a gafodd ganmoliaeth eang, galwodd Eddie Butler annibyniaeth yn gynfas wag yn yr orymdaith ym Merthyr Tudful. Heb os, refferendwm fydd y modd y deuwn yn annibynnol ond ni ddylem adael i’n gweledigaeth gael ei chyfyngu gan y gorwel hwnnw. Ar ôl yr orymdaith, […]

Cymru’n codi

Trothwyol 1, yn ymwneud â chamau trawsnewidiol neu gychwynnol proses 2, mewn safle ar ffin neu drothwy, neu ar y ddwy ochr iddo *** Merthyr Tudfil; pair y dychymyg Cymreig le ffrwydrodd y Gymru ddiwydiannol i fodolaeth. Merthyr; y dref chwedlonol hwnnw lle ymfyddinodd wrthdystiad yng Nghymru yn gyntaf; Merthyr; yr enw wedi’i serio ar […]

Does dim trwsio Prydain

Doedd dim coup d’etat. Doedd dim torcyfraith. Mae’r wladwriaeth Brydeinig yn gwneud yr union peth cafodd ei gynllunio i wneud. Yng nghyfansoddiad anysgrifenedig Prydain, does dim rheolau, dim ond arferion. Mae beth wnaeth Boris Johnson yn sicr yn teimlo’n ddrwg. Dyma Prif Weinidog o blaid sydd heb ennill etholiad yng Nghymru ers 1885, enillydd etholiad […]

Democratiaeth radicalaidd: ffordd o guro Boris Johnson

Mae’n siŵr eich bod wedi clywed erbyn hyn: mae rhyw wancar posh wedi gofyn i’r Frenhines atal senedd San Steffan er mwyn gorfodi Brexit heb gytundeb. Mae hyd yn oed Philip Hammond yn galw cam diweddaraf Boris yn annemocrataidd. Mae’r DG ar dân unwaith eto. Neu yn hytrach mae’n parhau i fod ar dân ond […]

Annibyniaeth ddienaid, neu annibyniaeth go iawn?

“Mae’n rhaid i[‘r mudiad cenedlaethol] ddangos i bobl Iwerddon nad yw ein cenedlaetholdeb yn ddim byd mwy na delfrydu melancolaidd o‘r gorffennol, ond hefyd bod ganddo’r gallu i greu atebion pendant a chlir i broblemau’r presennol… Gellid pledio y byddai delfryd o Weriniaeth Sosialaidd yn awgrymu, fel y mae, chwyldro gwleidyddol ac economaidd cyflawn, a […]