Annibyniaeth Radical i Gymru
“The Welsh make and remake Wales day by day and year after year. If they want to.” – Gwyn Alf Williams Beth yw sefyllfa sosialaeth yn y Gymru dymhestlog gyfoes? Cwestiwn amserol a ninnau ar drothwy etholiadau’r Senedd. Oes yna, erbyn hyn, wleidyddion sy’n ddiedifar sosialaidd? Os oes yna, sut fath o lwyfan sydd ganddyn …
Parhau i ddarllen ““CAM NESAF Y RHONDDA” gan Leanne Wood – adolygiad”
Ddydd Sadwrn, Tachwedd 21, cynhaliwyd tair rali ‘Nid yw Cymru ar Werth’ gan Gymdeithas yr Iaith am broblem tai haf – yn Llanberis, Aberaeron a Chaerfyrddin. Roedden ni’n wlyb at ein crwyn ac roedd Llyn Padarn yn llwm ac yn llwyd. Mae Llanberis yn y glaw yn go wahanol i Lanberis yr Haf. Gan na …
Dros y ddwy flynedd ddiwethaf, mae Undod wedi bod yn adeiladu ei aelodaeth ac yn ehangu ei weithgareddau. Fel yr ydym wedi dweud o’r blaen, ein hegwyddor arweiniol yw bod rhaid dechrau nawr ar y gwaith sydd ei angen i adeiladu cymdeithas deg, gyfiawn a dyngarol ddechrau nawr: ni allwn aros nes bod Cymru wedi …
Dan Newman a Roxanna Dehaghani Mae system cyfiawnder troseddol Cymru a Lloegr yn ddeilchion, yn ôl yr awdur nodedig Secret Barrister. Mae degawdau o ddiffyg ariannu, a waethygwyd gan lymder llywodraeth y DU ers 2010, wedi llethu’r system gan greu bygythiad mawr i fynediad at gyfiawnder. Hyd yma, mae’r ddadl am broblemau cyfiawnder troseddol wedi …
Parhau i ddarllen “Cymorth Cyfreithiol Drwgweithredol yng Nghymru”
Mae Undod yn cydsefyll â chymunedau Sipsiwn Roma a Theithwyr a’r protestwyr ym Mryste sydd wedi dioddef ymosodiadau ciaidd gan yr heddlu yr wythnos ddiwethaf, tra’n gwrthdystio yn erbyn y Mesur Troseddu, Dedfrydu a Llysoedd. Os caiff ei basio, bydd y ddeddfwriaeth hon yn dileu’r hawl i dresmasu, gydag effaith ddinistriol ar fywydau pobl grwydrol …
Sut mae rhywun i fod i deimlo pan fo awdurdod lleol yn penderfynu gohirio ymgynghoriad megis y gwnaeth Cyngor Sir Gâr yn ddiweddar yn achos ysgolion Blaenau a Mynydd y Garreg fel ei gilydd? Ymdeimlad o ryddhad fod yna elfen o drugaredd ar waith? Gobaith na fydd yr ymgynghoriad yn digwydd o gwbwl? Ynte ymwybyddiaeth …
Mae’r blog yma yn rhoi lle i areithiau a wnaed wrth gofio Sarah Everard a Wenjing Lin, dwy fenyw ifanc a laddwyd o ganlyniad i drais gwrywaidd yn ystod y mis diwethaf yn unig. Ymgasglodd bobl ar grisiau’r Senedd, gan edrych allan ar fachlud haul glas a phinc clir dros Fae Caerdydd, wrth i fenywod …
Ar y 3ydd o Fawrth bydd dadl yn y Senedd ar y galw am ymchwiliad annibynnol i’r safle ar gyfer Canolfan Ganser Felindre. Yma mae Tessa Marshall, ymgyrchydd gydag Achub Dolydd y Gogledd, yn cynnig dadansoddiad manwl o’r hanes diweddar o amgylch y datblygiad, gan amlygu’r angen am ymchwiliad o’r fath a’r problemau dyrys gyda …
Parhau i ddarllen “Y Frwydr dros Ddolydd y Gogledd: Moeswers y Gymru Gyfoes”
Daeth hwb i’r ymdrech dros annibyniaeth radical yn yr etholiadau seneddol yng Nghatalwnia yr wythnos ddiwethaf, wrth i’r bleidlais o blaid annibyniaeth symud yn sylweddol tua’r chwith. Gwelwyd lleihad yn y ganran a bleidleisiodd eleni oherwydd Covid-19, ond cyrhaeddodd 51%. Am y tro cyntaf, gwnaeth y pleidiau o blaid annibyniaeth i Gatalwnia dderbyn y mwyafrif …
Parhau i ddarllen “Cam ymlaen i’r ymdrech dros annibyniaeth radical yng Nghatalwnia”
Erthygl a ymddangosodd gyntaf yn y Gymraeg ar wefan Cymdeithas y Cymod yn Ionawr 2021 i nodi fod y Cytundeb ar Wahardd Arfau Niwclear wedi dod i rym, a bod diwrnod o ymgyrchu yn erbyn y Rhyfel yn Yemen. Militariaeth. Un o’r pynciau pwysicaf, ond un na chaiff ei drafod rhyw lawer yn gyhoeddus yng …
Os oes un cyfnod mewn hanes sydd wedi amlygu pwysigrwydd gofal plant, a gwaith gofal yn gyffredinol, yna’r pandemig cyfredol yw hwnnw. Yn ogystal â gorfod ymateb i ysgolion yn cau funud olaf o ganlyniad i’r coranfeirws, mae nifer o deuluoedd wedi gorfod ymdopi â’r her o ofalu am eu plant anhwylus neu blant sy’n …
Ar ôl osgoi penderfyniad trychinebus o drwch blewyn yr wythnos hon, gyda’u cynlluniau i ddegymu’r Llyfrgell Genedlaethol, mae’r grŵp Reclaim Cardiff yn archwilio penderfyniad pendew arall gan Lafur Cymru mewn perthynas â chynllun chwerthinllyd i osod Amgueddfa Meddygaeth Filwrol ar lawnt y Senedd. A chithau’n tybio na allai Cyngor Caerdydd gyflawni dim mwy, cyn y …
Parhau i ddarllen “Yr Amgueddfa: Stori Arswyd Arall Llafur “
I’r sawl a fagwyd yn Aberystwyth a’r cyffiniau, mae’r Llyfrgell Genedlaethol yn adeilad ac yn sefydliad sydd yn annatod rhan o’r tirlun a’r cof. Yn blentyn ysgol dyma le fyddai rhywun yn ymweld mewn mudandod a pharchedig ofn er mwyn cymryd cipolwg ar Feibl William Morgan, ymgorfforiad gwyrth parhad yr iaith oedd yn llifo o’ch …
Mae Undod a Prisoner Solidarity Network yn ymgyrchu gyda’i gilydd yn erbyn erledigaeth Cymry Cymraeg yn HMP Berwyn. Mae PSN wedi cael gwybod am siaradwyr Cymraeg sy’n cael eu haflonyddu’n barhaus a’u gwahanu gan staff yng Ngharchar y Berwyn yn Wrecsam. Rydym yn mynnu bod bygythiadau, gwahanu a sancsiynau carcharorion Cymraeg eu hiaith yng Ngharchar …
Parhau i ddarllen “Stopiwch erledigaeth Cymry Cymraeg yn HMP Berwyn”
Yfory, bydd Pwyllgor Cynllunio Cyngor Caerdydd yn ystyried cais i ddymchwel y Paddle Steamer, sefydliad hanesyddol yn Butetown, ar gyfer tai cymdeithasol. Mae ymgyrchwyr wedi gwneud cais syml i ymgysylltu â nhw i ddod o hyd i ffordd o gadw lle i’r caffi ar y safle fel rhan o’r datblygiad. Rydym yn galw ar Arweinydd …
Parhau i ddarllen “Achub y Paddle Steamer -llythyr i’r wasg”
Undeb Llafur Prospect y Llyfrgell Genedlaethol Ddeng mlynedd ar hugain yn ôl, yn nyddiau Margaret Thatcher, cynhaliodd y Swyddfa Gymreig adolygiad o’r Llyfrgell Genedlaethol Cymru gan ddod i’r casgliad bod angen cyllid ychwanegol ar y Llyfrgell. Cafwyd sylw parod gan was sifil o Whitehall ar y pryd, i aelod o’r tim rheoli: ‘Rydych chi’n hoff …
Parhau i ddarllen “Nôl i Oes Thatcher i’r Llyfrgell Genedlaethol: Toriadau i’n Treftadaeth”
Angharad Dafis Mae cymunedau gwledig Cymru o dan warchae. Mae tai haf ar y naill law a diddymu canolfannau cymdeithasol o bob math ar y llall yn cael effaith andwyol ar hyfywedd yr iaith Gymraeg heb sôn am ansawdd a safon bywyd trigolion y cymunedau hynny. Ond nid yw’r naratif cenedlaetholgar prif ffrwd swyddogol fel …
Parhau i ddarllen “Tai haf ac ysgolion pentre: deuoliaeth y mudiad cenedlaethol”
Gyda’r Senedd yn trafod enwau cartrefi ddydd Mercher, dyma gyhoeddi erthygl a gyhoeddwyd yn wreiddiol ar flog Llafar Bro gan Elin Hywel Wrth droedio tir adra fyddai’n meddwl yn aml pa mor wahanol oeddwn i bob tro i mi daro’n nhroed i’r ddaear yma? Pa bethau oedd yn llenwi ‘mhen? Dwi’n siŵr mod i’n cofio …
Mae gan ein cymdeithas sawl problem. Nid yr heddlu yw’r sefydliad i’w datrys. Mewn gwirionedd, mae nhw’n broblem arall. Dylem ddiddymu’r heddlu, atgyweirio ein system cyfiawnder, gan yna defnyddio’r arian ac adnoddau a fydd ar gael i ymlid datrysiadau cyflawnedig, wedi’i sylfaenu ar dystiolaeth – meddai Harry Waveney. **** Wrth ystyried trais yr heddlu, mae …
Parhau i ddarllen “Diddymu a disodli Heddlu De Cymru – a phob heddlu arall”
Ar y cyntaf o Fehefin y flwyddyn ddiwethaf, cyhoeddodd Undod y fersiwn gyntaf o’r datganiad yma mewn cydsafiad â’r sawl oedd yn mynnu cyfiawnder i George Floyd, a phawb sy’n brwydro yn erbyn hiliaeth a thrais y wladwriaeth ym mhobman. Nodwyd gennym ar y pryd bod yr ymgeisiadau treisgar i atal y protestiadau ar draws …
Bydd llwyfannu ‘adroddiant adferiad’ (‘recovery narrative’) ôl-bandemig yng Nghymru – trwy ddathliad a esgorwyd arni gan ‘ryfel diwylliant’ Brexit – yn wrthddywediad llwyr, meddai Frances Williams. Yn hytrach na chydweithrediad rhyngwladol, ysgogi adroddiannau cenedlaetholgar ymosodol a wnaeth 2020, blwyddyn y pandemig. Roedd disgrifiad o’r firws fel corff estron wedi arwain at gyfres o ddigwyddiadau …
Mae sylw mawr wedi bod yn ddiweddar ar y nifer o aelodau sydd wedi ymuno â’r mudiad annibyniaeth yma yng Nghymru. Mae YesCymru wedi bod wrthi’n ddyfal yn cyfrif y nifer cynyddol o aelodau ar y cyfryngau cymdeithasol, ac yn wir mae’r ffigyrau’n drawiadol iawn: mae’r aelodaeth wedi cynyddu o tua 2,500 ar ddechrau’r flwyddyn …
Y diwydiant ar dwf Os ydych chi am ddeall y Gymru gyfoes – sut y mae’n cael ei llywodraethu, ei diwylliant gwleidyddol, y lefel o barch a roddir i iawnderau dynol sylfaenol – dechreuwch â’r ffeithiau am garcharu. Yn ôl pob mesur, mae diwydiant carchardai Cymru yn ehangu. Ceir pum carchar yng Nghymru bellach: Brynbuga …
Nid ydym yn gwybod pryd y cafodd Iesu o Nasareth ei eni. Mae’r Cristnogion cynharaf yn sôn am ddyddiau ym misoedd Mawrth, Ebrill, Mai a Thachwedd. Mabwysiadwyd Rhagfyr 25ain yn y bedwaredd ganrif yn rhan o’r broses o wneud y Gristnogaeth yn grefydd swyddogol yr ymerodraeth. Lan hyd deyrnasiad Cystennin ddechrau’r bedwaredd ganrif yr oedd …
Ar y 16ed o Ragfyr, caniataodd Pwyllgor Cynllunio Caerdydd adeiladu Amgueddfa Feddygaeth Filwrol ar Barc Britannia ym Mae Caerdydd, yng ngwyneb gwrthwynebiad lleol a chenedlaethol. Crëwyd yr amgueddfa yn 1952 i “adrodd hanes meddygaeth a gofal iechyd y fyddin, i bobl ac anifeiliaid, o gyfnod Rhyfel Cartref Lloegr hyd at y presennol”. Ei safle presennol …
Parhau i ddarllen “Mae’r frwydr yn erbyn yr Amgueddfa Meddygaeth Filwrol yn parhau”
Bydd gan bob un ei farn am y graddau y bydd pandemig Covid-19 yn parhau i fygwth ein trefn economaidd, ein ffordd o fyw, ein dyheadau a’n cyfleoedd, ond un peth sydd wedi ceisio annog yr ymdeimlad bod ‘normalrwydd’ am ddychwelyd yw’r neges ‘Dychwelwn i’r gwaith.’ Mae’n dangos pa mor ganolog yw gwaith yn ein …
Mae Covid-19 wedi amlygu graddfa’r tlodi sydd yng Nghymru, a’i ddyfnhau. Hyd yn oed cyn y pandemig, roedd 700,000 o bobl, mwy nag un ymhob pump, eisoes yn byw mewn tlodi. Gyda chwarter aelwydydd Cymru wedi dioddef gostyngiad yn eu hincwm ers mis Mawrth, a gyda chostau byw yn codi, mae llawer o’n teuluoedd tlotaf …
Parhau i ddarllen “Paham nawr yw’r amser am brydau ysgol am ddim, i holl blant Cymru”
Gan mai Cymru erbyn hyn yw’r unig ran o’r DU lle mae achosion COVID-19 yn parhau i gynyddu, mae’n ymddangos bod penderfyniad hunan-ymwybodol wedi’i wneud ar ran Llywodraeth Cymru i geisio symud y bai oddi arnyn nhw, ac i’r cyhoedd. Ddydd Mawrth, ymddangosodd Vaughan Gething ar wahanol orsafoedd radio a honnodd fod clo bach Cymru …
https://www.youtube.com/watch?v=ci78Hy83bLc Dyma drafodaeth a recordiwyd ar Nos Fercher 18fed Tachwedd 2020. Dyma ddisgrifiad gwreiddiol y digwyddiad: O gymunedau bach gwledig i’n trefi a dinasoedd, mae gan Gymru argyfwng tai. Tra bod adeiladau’n eistedd yn wag, mae pobl yn cael eu thaflu allan ar y strydoedd oherwydd diffyg tai fforddiadwy a’n gwladwriaeth les ddifreintiedig. Mae eraill …
Parhau i ddarllen “Ail gartrefi a digartrefedd: Yr argyfwng tai yng Nghymru (fideo)”
Mae’n amser anodd i Gymru. Mae’r pydew economaidd diddiwedd yn parhau, mae ein hamgylchedd yn dioddef o newid hinsawdd a cholled bioamrywiaeth, nid yw pobl ifanc yn medru canfod tai fforddiadwy yn eu cymunedau, mae mudo ac ail gartrefi’n cynyddu prisiau’r farchnad ac yn bygwth ein hiaith yn y gogledd a’r gorllewin. Mae pobl yn …
