Annwyl Gyfaill, Rwy’n ysgrifennu’r llythyr agored hwn fel galwad i weithredu. Mae wedi bod yn chwarae ar fy meddwl wrth i mi wella ar ôl Covid a blwyddyn o brotest fel dim un arall. Nawr, wrth i Fil yr Heddlu, Trosedd, Dedfrydu a Llysoedd (y Mesur ‘Kill the Bill’ neu’r Mesur PCSC) symud trwy Senedd …
Beth yw problem y Gymru wledig?
Mae’r Gymru wledig mewn trafferth. Mwy o drafferth mae’n debyg nag ers cyn cof, a hynny o du grymoedd a thueddiadau sy’n annhebygol o ddiflannu’n fuan iawn. Hen stori yw camweithredu’r economi yn y fan yma wrth gwrs. Mae’r problemau cymdeithasol sy’n deillio o gyflogau gwael, gwerth ychwanegol isel, diffyg cyfle economaidd ac incwm o’r …
Y fargen rhwng Llafur a Plaid yw’r amlinelliad gwelwaf o Gymru y tu hwnt i neoryddfrydiaeth
Ar yr wyneb, mae’r fargen a gyhoeddwyd yr wythnos hon rhwng y ddwy blaid yn cynrychioli toriad go iawn gyda pethau fel y mae nhw. Byddai dod â rheolaethau rhent, capiau ar ail gartrefi a sefydlu cwmnïau newydd sy’n eiddo i’r wladwriaeth yn golygu toriad dramatig gyda’r syniad mai’r ‘farchnad sy’n gwybod orau’, a bod …
Covid-19 yng Nghymru: 18 mis o lofruddiaeth gymdeithasol
Delwedd gan youtookthatwell Yr wythnos hon, mae adroddiad seneddol o bwys wedi beirniadu ymateb cychwynnol y Deyrnas Unedig i Covid-19 yn hallt, gan ei alw yn un o fethiannau iechyd cyhoeddus gwaethaf y Deyrnas Unedig erioed. Mae’r adroddiad wedi canolbwyntio ar yr ymateb yn Lloegr, uwchlaw’r ymateb yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon. Mae’r …
Parhau i ddarllen “Covid-19 yng Nghymru: 18 mis o lofruddiaeth gymdeithasol”
Yr achos dros brydau bwyd ysgol am ddim yng Nghymru – YN AWR
Pan fu’n rhaid i’r rhan fwyaf o ysgolion gau eu drysau yng ngwanwyn 2020 o ganlyniad i’r pandemig, amlygwyd gwirionedd annymunol am ddifrifoldeb sefyllfa tlodi plant yng Nghymru. Daeth i’r amlwg yn syth fod ysgolion, yn ogystal â darparu addysg i blant, yn rhan o rwydwaith cymdeithasol hanfodol sy’n atal plant rhag llwgu. Heb y …
Parhau i ddarllen “Yr achos dros brydau bwyd ysgol am ddim yng Nghymru – YN AWR”
Nid yw Cymru ar werth: Mae angen mesurau arbennig i amddiffyn ein cymunedau
Yn isod mae addasiad o’r araith wnes i yn rali fawr Nid yw Cymru ar Werth ar argae Tryweryn ar 10fed Gorffennaf. Dwi wedi ychwanegu rhai darnau gadewais allan o’r araith ar y diwrnod ar gyfer byrder, gobeithiaf bydd pobl yn fwynhau yr cyfraniad gymaint a wnes i fwynhau cael gwneud o. Roedd yn fraint …
Parhau i ddarllen “Nid yw Cymru ar werth: Mae angen mesurau arbennig i amddiffyn ein cymunedau”
“Diwrnod Rhyddid”: hunan-dwyll Prydeinig iawn
Mae Gweinidog Iechyd newydd Lloegr, Sajid Javid, wedi cyhoeddi y bydd Boris Johnson, ar 19 Gorffennaf, yn sefyll o flaen pobl Lloegr, yn ddifwgwd ac yn wynebgaled, ac yn datgan “rhyddid”. Bydd Lloegr yn dileu pob amddiffyniad rhag Covid-19 ac yn gadael i’r feirws gylchredeg yn wyllt ar lefelau uwch byth: mewn geiriau eraill mae …
Parhau i ddarllen “”Diwrnod Rhyddid”: hunan-dwyll Prydeinig iawn”
Tu hwnt i’r “drafodaeth trans”: cyflwyniad i gyd-destun coll
Yn dilyn trawsffobia diweddar ym mudiad annibyniaeth Cymru a Phrifysgol Caerdydd, mae aelod o Ferched Undod yn rhoi cyd-destun i’r “drafodaeth trans”, gormes pobl draws ac ideoleg Ffeminyddion Trawsffobaidd. Mae Undod yn sefyll mewn solidariaeth ddiamod â phobl draws ac anneuaid yng Nghymru a thu hwnt. Rhybudd cynnwys: Mae’r testun yn trafod trais yn erbyn …
Parhau i ddarllen “Tu hwnt i’r “drafodaeth trans”: cyflwyniad i gyd-destun coll”
Yr Athro Silvia Federici ar sosialaeth, ffeministiaeth a gofal (fideo)
Dyma drafodaeth a recordiwyd ar nos Sul 2il o Fai 2021. Dyma ddisgrifiad gwreiddiol y digwyddiad: Awdur ffeministaidd, athrawes ac ymgyrchydd yw Silvia Federici. Ym 1972 roedd hi’n un o sylfaenwyr yr International Feminist Collective â lansiodd yr ymgyrch Wages for Housework. Ynghyd ag aelodau eraill o Wages for Housework ac awduron ffeministaidd eraill megis …
Parhau i ddarllen “Yr Athro Silvia Federici ar sosialaeth, ffeministiaeth a gofal (fideo)”
Robert Owen ar ei Benblwydd yn 250 – Sosialydd Modern Iawn
Heddiw mae’n 250 mlynedd ers geni Robert Owen, yr arloeswr sosialaidd o’r Drenewydd a wnaeth gymaint – ynghyd â ffigurau fel ei gydwladwr Richard Price, y ffeminist Mary Wollstonecraft, a’i gymheiriaid yn Ffrainc Charles Fourier a Henri de Saint-Simon – i sefydlu’r egwyddorion a’r cerrig sylfaen gwleidyddiaeth flaengar fodern, wrth i’r Chwyldro Ffrengig a’i ganlyniad …
Parhau i ddarllen “Robert Owen ar ei Benblwydd yn 250 – Sosialydd Modern Iawn”
Beth nawr?
Rywbryd hwyr y dydd ddoe, mae’n debyg i Vaughan Roderick wneud sylw mai Llafur Cymru yw un o’r ychydig lywodraethau democrataidd cymdeithasol sydd yn weddill yn Ewrop. Ar yr olwg gyntaf, debyg bod hwn yn ymddangos yn sylw digon amlwg, o ystyried pedigri’r Blaid Lafur – a’r ffaith mai cefnogwr Corbyn oedd yr arweinydd a …
Y Trafferth gydag Abolish
Digwyddiad mwyaf digalon yr ymgyrch etholiadol i mi oedd derbyn darn o ‘lenyddiaeth’ Abolish drwy ein blwch post. Taflen oedd hi yn galw am ddiddymu’r Senedd ar sail y ffaith ei bod yn hyrwyddo addysg rhyw i blant. Yn ogystal ag amlygu hyblygrwydd ymgyrch ‘un pwnc’ Abolish, cadarnhaodd bod eu gwleidyddiaeth o’r math gwaethaf un o …
Sgwrs gyda Sioned Williams – “Dwi ddim yn dod o deulu o wleidyddion ond dwi’n dod o deulu gwleidyddol.”
“Mae’n allweddol bod y Chwith yn esbonio i’w chefnogwyr fod pleidlais i Lafur i bob pwrpas yn wastraff pan ddaw at yr ail bleidlais.” Gyda’r etholiad yn nesau, rydym wedi cymryd y cyfle i holi ambell un o’r ymgeiswyr. Yn gyntaf dyma Sioned Williams, aelod Undod ac ymgeisydd Plaid Cymru. Shwmae Sioned. Hoffech chi ddweud …
Cam Nesaf Y Rhondda gan Leanne Wood – adolygiad
“The Welsh make and remake Wales day by day and year after year. If they want to.” – Gwyn Alf Williams Beth yw sefyllfa sosialaeth yn y Gymru dymhestlog gyfoes? Cwestiwn amserol a ninnau ar drothwy etholiadau’r Senedd. Oes yna, erbyn hyn, wleidyddion sy’n ddiedifar sosialaidd? Os oes yna, sut fath o lwyfan sydd ganddyn …
Parhau i ddarllen “Cam Nesaf Y Rhondda gan Leanne Wood – adolygiad”
Tai i Gymru, nid tai haf
Ddydd Sadwrn, Tachwedd 21, cynhaliwyd tair rali ‘Nid yw Cymru ar Werth’ gan Gymdeithas yr Iaith am broblem tai haf – yn Llanberis, Aberaeron a Chaerfyrddin. Roedden ni’n wlyb at ein crwyn ac roedd Llyn Padarn yn llwm ac yn llwyd. Mae Llanberis yn y glaw yn go wahanol i Lanberis yr Haf. Gan na …
Ein Cronfa Ymgyrchu
Dros y ddwy flynedd ddiwethaf, mae Undod wedi bod yn adeiladu ei aelodaeth ac yn ehangu ei weithgareddau. Fel yr ydym wedi dweud o’r blaen, ein hegwyddor arweiniol yw bod rhaid dechrau nawr ar y gwaith sydd ei angen i adeiladu cymdeithas deg, gyfiawn a dyngarol ddechrau nawr: ni allwn aros nes bod Cymru wedi …
Cymorth Cyfreithiol Drwgweithredol yng Nghymru
Dan Newman a Roxanna Dehaghani Mae system cyfiawnder troseddol Cymru a Lloegr yn ddeilchion, yn ôl yr awdur nodedig Secret Barrister. Mae degawdau o ddiffyg ariannu, a waethygwyd gan lymder llywodraeth y DU ers 2010, wedi llethu’r system gan greu bygythiad mawr i fynediad at gyfiawnder. Hyd yma, mae’r ddadl am broblemau cyfiawnder troseddol wedi …
Parhau i ddarllen “Cymorth Cyfreithiol Drwgweithredol yng Nghymru”
Mae Undod yn cydsefyll â chymunedau Sipsiwn Roma a Theithwyr a’r protestwyr ym Mryste
Mae Undod yn cydsefyll â chymunedau Sipsiwn Roma a Theithwyr a’r protestwyr ym Mryste sydd wedi dioddef ymosodiadau ciaidd gan yr heddlu yr wythnos ddiwethaf, tra’n gwrthdystio yn erbyn y Mesur Troseddu, Dedfrydu a Llysoedd. Os caiff ei basio, bydd y ddeddfwriaeth hon yn dileu’r hawl i dresmasu, gydag effaith ddinistriol ar fywydau pobl grwydrol …
Anufudd-dod sifil awdurdodau lleol
Sut mae rhywun i fod i deimlo pan fo awdurdod lleol yn penderfynu gohirio ymgynghoriad megis y gwnaeth Cyngor Sir Gâr yn ddiweddar yn achos ysgolion Blaenau a Mynydd y Garreg fel ei gilydd? Ymdeimlad o ryddhad fod yna elfen o drugaredd ar waith? Gobaith na fydd yr ymgynghoriad yn digwydd o gwbwl? Ynte ymwybyddiaeth …
Merched mewn Undod
Mae’r blog yma yn rhoi lle i areithiau a wnaed wrth gofio Sarah Everard a Wenjing Lin, dwy fenyw ifanc a laddwyd o ganlyniad i drais gwrywaidd yn ystod y mis diwethaf yn unig. Ymgasglodd bobl ar grisiau’r Senedd, gan edrych allan ar fachlud haul glas a phinc clir dros Fae Caerdydd, wrth i fenywod …
Y Frwydr dros Ddolydd y Gogledd: Moeswers y Gymru Gyfoes
Ar y 3ydd o Fawrth bydd dadl yn y Senedd ar y galw am ymchwiliad annibynnol i’r safle ar gyfer Canolfan Ganser Felindre. Yma mae Tessa Marshall, ymgyrchydd gydag Achub Dolydd y Gogledd, yn cynnig dadansoddiad manwl o’r hanes diweddar o amgylch y datblygiad, gan amlygu’r angen am ymchwiliad o’r fath a’r problemau dyrys gyda …
Parhau i ddarllen “Y Frwydr dros Ddolydd y Gogledd: Moeswers y Gymru Gyfoes”
Cam ymlaen i’r ymdrech dros annibyniaeth radical yng Nghatalwnia
Daeth hwb i’r ymdrech dros annibyniaeth radical yn yr etholiadau seneddol yng Nghatalwnia yr wythnos ddiwethaf, wrth i’r bleidlais o blaid annibyniaeth symud yn sylweddol tua’r chwith. Gwelwyd lleihad yn y ganran a bleidleisiodd eleni oherwydd Covid-19, ond cyrhaeddodd 51%. Am y tro cyntaf, gwnaeth y pleidiau o blaid annibyniaeth i Gatalwnia dderbyn y mwyafrif …
Parhau i ddarllen “Cam ymlaen i’r ymdrech dros annibyniaeth radical yng Nghatalwnia”
Militariaeth yng Nghymru
Erthygl a ymddangosodd gyntaf yn y Gymraeg ar wefan Cymdeithas y Cymod yn Ionawr 2021 i nodi fod y Cytundeb ar Wahardd Arfau Niwclear wedi dod i rym, a bod diwrnod o ymgyrchu yn erbyn y Rhyfel yn Yemen. Militariaeth. Un o’r pynciau pwysicaf, ond un na chaiff ei drafod rhyw lawer yn gyhoeddus yng …
Cyflog cymdeithasol i rieni a gofalwyr, pensiwn gofalwyr cenedlaethol, a Gwasanaeth Gofal Cenedlaethol i Gymru
Os oes un cyfnod mewn hanes sydd wedi amlygu pwysigrwydd gofal plant, a gwaith gofal yn gyffredinol, yna’r pandemig cyfredol yw hwnnw. Yn ogystal â gorfod ymateb i ysgolion yn cau funud olaf o ganlyniad i’r coranfeirws, mae nifer o deuluoedd wedi gorfod ymdopi â’r her o ofalu am eu plant anhwylus neu blant sy’n …
Yr Amgueddfa: Stori Arswyd Arall Llafur
Ar ôl osgoi penderfyniad trychinebus o drwch blewyn yr wythnos hon, gyda’u cynlluniau i ddegymu’r Llyfrgell Genedlaethol, mae’r grŵp Reclaim Cardiff yn archwilio penderfyniad pendew arall gan Lafur Cymru mewn perthynas â chynllun chwerthinllyd i osod Amgueddfa Meddygaeth Filwrol ar lawnt y Senedd. A chithau’n tybio na allai Cyngor Caerdydd gyflawni dim mwy, cyn y …
Parhau i ddarllen “Yr Amgueddfa: Stori Arswyd Arall Llafur “
Gwlad a Gollodd ei Gwerthoedd
I’r sawl a fagwyd yn Aberystwyth a’r cyffiniau, mae’r Llyfrgell Genedlaethol yn adeilad ac yn sefydliad sydd yn annatod rhan o’r tirlun a’r cof. Yn blentyn ysgol dyma le fyddai rhywun yn ymweld mewn mudandod a pharchedig ofn er mwyn cymryd cipolwg ar Feibl William Morgan, ymgorfforiad gwyrth parhad yr iaith oedd yn llifo o’ch …
Stopiwch erledigaeth Cymry Cymraeg yn HMP Berwyn
Mae Undod a Prisoner Solidarity Network yn ymgyrchu gyda’i gilydd yn erbyn erledigaeth Cymry Cymraeg yn HMP Berwyn. Mae PSN wedi cael gwybod am siaradwyr Cymraeg sy’n cael eu haflonyddu’n barhaus a’u gwahanu gan staff yng Ngharchar y Berwyn yn Wrecsam. Rydym yn mynnu bod bygythiadau, gwahanu a sancsiynau carcharorion Cymraeg eu hiaith yng Ngharchar …
Parhau i ddarllen “Stopiwch erledigaeth Cymry Cymraeg yn HMP Berwyn”
Achub y Paddle Steamer -llythyr i’r wasg
Yfory, bydd Pwyllgor Cynllunio Cyngor Caerdydd yn ystyried cais i ddymchwel y Paddle Steamer, sefydliad hanesyddol yn Butetown, ar gyfer tai cymdeithasol. Mae ymgyrchwyr wedi gwneud cais syml i ymgysylltu â nhw i ddod o hyd i ffordd o gadw lle i’r caffi ar y safle fel rhan o’r datblygiad. Rydym yn galw ar Arweinydd …
Parhau i ddarllen “Achub y Paddle Steamer -llythyr i’r wasg”
Nôl i Oes Thatcher i’r Llyfrgell Genedlaethol: Toriadau i’n Treftadaeth
Undeb Llafur Prospect y Llyfrgell Genedlaethol Ddeng mlynedd ar hugain yn ôl, yn nyddiau Margaret Thatcher, cynhaliodd y Swyddfa Gymreig adolygiad o’r Llyfrgell Genedlaethol Cymru gan ddod i’r casgliad bod angen cyllid ychwanegol ar y Llyfrgell. Cafwyd sylw parod gan was sifil o Whitehall ar y pryd, i aelod o’r tim rheoli: ‘Rydych chi’n hoff …
Parhau i ddarllen “Nôl i Oes Thatcher i’r Llyfrgell Genedlaethol: Toriadau i’n Treftadaeth”
Tai haf ac ysgolion pentre: deuoliaeth y mudiad cenedlaethol
Angharad Dafis Mae cymunedau gwledig Cymru o dan warchae. Mae tai haf ar y naill law a diddymu canolfannau cymdeithasol o bob math ar y llall yn cael effaith andwyol ar hyfywedd yr iaith Gymraeg heb sôn am ansawdd a safon bywyd trigolion y cymunedau hynny. Ond nid yw’r naratif cenedlaetholgar prif ffrwd swyddogol fel …
Parhau i ddarllen “Tai haf ac ysgolion pentre: deuoliaeth y mudiad cenedlaethol”