Yn ystod yr wythnos ddiwethaf yma mae’r drafodaeth sy’n troi o gwmpas cynnig gan Gyngor Caerdydd am Amgueddfa Feddygaeth Filwrol ar Barc Britannia ym Mae Caerdydd wedi arwain at lawer iawn o ddadlau o fewn cyd-destun ehangach, rhyngwladol mudiad ‘Black Lives Matter’ (BLM) – gan arwain at alwadau dros Amgueddfa ‘Tiger Bay’. Fe’i nodweddwyd gan …
Y Feirws Prydeinig
Delweddau gan youtookthatwell 1. Y Feirws Cyfalafol Pan ddaeth gwir natur argyfwng Coronafeirws i’r amlwg yn y Deyrnas Gyfunol, gellid fod wedi maddau i rywun am gymryd yn ganiataol ei fod yn arwyddocau ergyd dirfodol i’r drefn economaidd ryngwladol, fel ag y mae. Wrth i’r wlad ddechrau deall y brwydrau yr oeddem ar fin eu …
Lawr y pan? Mae angen model arall ar weithwyr ffatri Penygroes
Cyhoeddiwyd yn wreiddiol gan Dolan Ni ddylai bwriad Northwood Hygiene i gau y ffatri bapur ym Mhenygroes synnu unrhyw un. Bu’r lle dan fygythiad cyn hyn, ond llwyddodd o oroesi. Ond ymddengys mai COVID-19 fydd yr hoelen olaf yn yr arch, yn ôl y perchnogion. Pa mor wir yw hyn? Dyma yr hyn oedd gan …
Parhau i ddarllen “Lawr y pan? Mae angen model arall ar weithwyr ffatri Penygroes”
Apêl brys Undod: 24 awr i achub Tramshed
“Ry’n ni am i Gyngor Caerdydd deimlo’r sarhad y mae trigolion Caerdydd yn ei deimlo dros y posibilrwydd o Gwdihŵ arall, a thros achos arall o’r hyn sydd er lles y cyhoedd yn cael ei drechu er budd rhyw ddatblygiad corfforaethol.” Mae Cyngor Caerdydd, sy’n enwog am eu diffyg ystyriaeth i ddiogelu diwylliant mewn dinas …
Parhau i ddarllen “Apêl brys Undod: 24 awr i achub Tramshed”
Mae’r amgueddfa filwrol yn sarhad. Gadewch i ni weithio gyda’n gilydd i’w atal.
Mae’r cynlluniau ar gyfer adeiladu Amgueddfa Meddygaeth Filwrol ym Mharc Britannia, lawr Bae Caerdydd, wedi cael eu beirniadu’n ffyrnig dros yr wythnos ddiwethaf. Ceir yr argraff cyffredinol, unwaith eto, fod Caerdydd yn cael ei datblygu y tu hwnt i ddylanwad ei thrigolion. Un stori ymhlith nifer yng Nghaerdydd yw’r datblygiad arfaethedig hwn. Ry’ ni wedi …
Parhau i ddarllen “Mae’r amgueddfa filwrol yn sarhad. Gadewch i ni weithio gyda’n gilydd i’w atal.”
Diwedd ffermio Cymreig?
Wrth i’r byd wynebu pandemig byd-eang sydd yn deillio o gynhyrchu bwyd mewn modd anniogel, gallech feddwl y byddai diogelwch bwyd yn uchel ar yr agenda wleidyddol. Yn yr un modd, wrth i nifer o wledydd ymbaratoi at brinder bwyd, yn sgil effaith Covid-19 ar gadwyni cyflenwi cynnyrch a llafur byd-eang, gallech ddisgwyl, efallai, y …
Does dim troi nôl i normal – rhaid i’r chwith achub ar y cyfle a rheoli’r argyfwng
Cyhoeddwyd yn wreiddiol gan yr awdur ar 26 Ebrill 2020 Roedd y “Marcsydd o Sardiniwr” Antonio Gramsci wedi cysegru rhan helaeth o’i fyfyrio i’r cysyniad o argyfwng. Canlyniad ydoedd o fyw drwy gyfres o argyfyngau byd-eang (Y Rhyfel Fawr, cwymp y marchnad stoc 1929), ac argyfwng domestig a oedd yn ganlyniad uniongyrchol o’r argyfyngau rhyngwladol …
Cofio George Floyd: Undod yn cydsefyll â phrotestwyr gwrth-hiliaeth
Mae Undod yn cydsefyll â’r rhai sy’n mynnu cyfiawnder i George Floyd, dyn du a lofruddiwyd gan heddwas gwyn ym Minneapolis, a phawb sy’n brwydro yn erbyn hiliaeth a thrais y wladwriaeth ym mhobman. Mae’r ymgeisiadau treisgar i atal y protestiadau ar draws yr Unol Daleithiau, o greulondeb di-feddwl i fwledi rwber a’r defnydd eang …
Parhau i ddarllen “Cofio George Floyd: Undod yn cydsefyll â phrotestwyr gwrth-hiliaeth”
Does dim troi nôl i normal: Gramsci, cyfalafiaeth, crisis gwleidyddol, ac ein hymateb ni
Gan: Tad Davies, Ted Jackson, Garmon ab Ion ‘Dyma’r Marcsydd o Sardinia Antonio Gramsci. Cysegrodd lawer o’i amser i fyfyrio ar y syniad o greisis. Wedi holl effeithiau’r Rhyfel Byd Cyntaf sef y Rhyfel Mawr, ac yna’r binno rosso sef ‘y ddwy flynedd goch’ o wrth ryfel a ddilynodd, credai y deilliai trefn sosialaidd …
Prynu’n lleol: gwersi o Gaernarfon ar gynaladwyedd cymuned
Rhan o’r gyfres Cam nesaf Cymru Flwyddyn yn ôl, roedd pawb yn dotio at yr ambarels lliwgar yn Stryd y Plas, nid am ei bod yn tresio bwrw, ond am ei bod yn ddiwrnod heluog, braf. Dyma’r syniad diweddaraf gan y stryd i’w gwneud yn fwy dengar. Yn wir, ar benwythnos yr Ŵyl Fwyd ar …
Parhau i ddarllen “Prynu’n lleol: gwersi o Gaernarfon ar gynaladwyedd cymuned”
Pam fyswn i isio mwydro efo rhywbeth gwleidyddol fel Undod?
Rhan o’r gyfres Cam nesaf Cymru Dwi ddim am esgus nad ydw i’n berson gwleidyddol – mi ydw i. Dwi wedi bod erioed. Fel y mae fy nheulu ac fel y bydd fy mhlant yn tyfu i fod. Felly, mae’n hawdd i mi ddweud y dylai pawb fod â diddordeb gweithredol mewn gwleidyddiaeth – os …
Parhau i ddarllen “Pam fyswn i isio mwydro efo rhywbeth gwleidyddol fel Undod?”
Crynodeb o’r cyfryngau: Covid, gweithwyr ar gennad, a diwedd y Deyrnas Unedig
Er mwyn ennill annibyniaeth radical i Gymru, mae angen i ni yn gyntaf sefydlu rhwydwaith o fudiadau i gyfathrebu ein syniadau, dod â phobl at ei gilydd ac ymgyrchu dros y trawsnewidiad yr hoffem ni gyd ei weld. A dyna pham y byddwn yn rhannu uchafbwyntiau o gyfryngau llawr gwlad Cymru – cyfryngau sy’n mynd …
Parhau i ddarllen “Crynodeb o’r cyfryngau: Covid, gweithwyr ar gennad, a diwedd y Deyrnas Unedig”
Mae mudiad cenedlaethol dros newid gwleidyddol yn bosib – ac mae ei angen.
Rhan o’r gyfres Cam nesaf Cymru Mae’n bosib eich bod chi’n un sydd wedi gofyn, beth yw’r stori felly? A myfyrio rhywfaint ar y cwestiwn a holwyd yn lled gyson: ‘Pam?’ Dyma geisio esbonio i chi rai ystyriaethau felly, a dangos pam bod mudiad o’r fath yn angenrheidiol yn y cyfnod sydd ohoni. Y man …
Parhau i ddarllen “Mae mudiad cenedlaethol dros newid gwleidyddol yn bosib – ac mae ei angen.”
Cam nesaf Cymru: Datrys digartrefedd ar y stryd
Rhan o gyfres Cam nesaf Cymru “Nid oedd y system ddigartrefedd flaenorol yn yn briodol nac yn deg, ac mae’r camau beiddgar a gymerwyd yn ystod yr argyfwng hwn yn dangos hyn yn glir. Rhaid peidio â mynd yn ôl at yr hen system. Rhaid i’r argyfwng fod yn gatalydd i ddatrys digatrefedd.” Yng Nghaerdydd, …
Parhau i ddarllen “Cam nesaf Cymru: Datrys digartrefedd ar y stryd”
Cam nesaf Cymru: cyfres newydd
Dim mwy o wleidyddiaeth o’r top i lawr: bellach lawr y cledrau i dlodi, anghyfiawnder a dyfnhau’r argyfwng ecolegol fydd hi. Mae angen i ni achub y blaen. Dros yr wythnosau nesaf byddwn yn amlygu’r posibiliadau sydd i’r genedl, wrth iddi godi eto o’r argyfwng hwn. Y coronafeirws yw’r symptom mwyaf eithafol eto o gyfres …
Straeon o lawr gwlad: Cymru a Covid-19
Mae ennill annibyniaeth radical i Gymru yn gofyn am rwydwaith o sefydliadau i gyfleu ein syniadau, dod â phobl ynghyd ac ymgyrchu dros y trawsnewidiad yr ydym am ei weld. Dyna pam y byddwn yn rhannu uchafbwyntiau o gyfryngau lawr gwlad Cymru y gallech fod wedi’u colli. Mae Desolation Radio wedi bod yn darparu dadansoddiad …
Diwrnod VE – a’r gwirioneddau eraill am ryfel
Mai 1af oedd Diwrnod Rhyngwladol y Gweithwyr. Gŵyl Banc fel arfer, ond nôl yn 2019 cyhoeddodd Llywodraeth San Steffan y byddai yr Ŵyl Banc yn cael ei symud i Mai 8fed yn 2020 er mwyn dathlu 75 mlynedd ers Diwrnod VE – sef y diwrnod pan ddaeth yr Ail Ryfel Byd i ben yn Ewrop. …
Parhau i ddarllen “Diwrnod VE – a’r gwirioneddau eraill am ryfel”
Cymuned, cymdeithas a’r economi: ymateb i Covid ym Mhenygroes
Roedd y caffi cymunedol ym Mhenygroes Yr Orsaf yn gyfforddus lawn ar nos Sul, Mawrth 15ed, 2020. Roedd y bardd lleol, Karen Owen, yn cynnal noson yng nghwmni Aled Jones Williams, ac roedd y caffi newydd ddathlu blwyddyn o fod mewn bodolaeth. “Roedd pethau yn dod yn eu blaen yn dda iawn” meddai Ben, un …
Parhau i ddarllen “Cymuned, cymdeithas a’r economi: ymateb i Covid ym Mhenygroes”
Gordon yr Injan Fawr: penodiad gwleidyddol
Mae Undod wedi beirniadu Llywodraeth Cymru mewn cyfres o flogiau am y ffordd mae wedi ymwneud â’r argyfwng Covid-19 o’r cychwyn cyntaf, pan fethwyd a gohirio gêm rygbi rhwng Cymru a’r Alban tan y funud olaf – pan oedd hi’n rhy hwyr i atal miloedd o gefnogwyr rhag teithio i Gaerdydd. Darllenwch y gyfres gyfan. …
Parhau i ddarllen “Gordon yr Injan Fawr: penodiad gwleidyddol”
Adeiladu Cymru gwell: tu hwnt i’r carcharu
Byddai heddiw wedi bod yn ddathliad o ddiwylliant, hunaniaeth ac annibyniaeth Cymru yn un o drefi mwyaf eiconig Cymru, Wrecsam: cartref pêl-droed Cymru, lager rhagorol, Saith Seren, Gŵyl Twm Sbaen, ac arloeswr anghydffurfiaeth Gymreig, Morgan Llwyd. Yn lle, rydym wedi ein caethiwo yn ein tai mewn cyfnod o hunan-ynysu ac argyfwng enbyd na fyddai llawer …
Parhau i ddarllen “Adeiladu Cymru gwell: tu hwnt i’r carcharu”
Rhaid i Vaughan Gething adael
Bydd y byd yn newid yn llwyr, hyd yn oed i’r rhai ohonom sy’n ei wneud yn fyw … Ond mae’r bobl a’n harweiniodd i’r drychineb yn dal i fod yno. * Yn ein crynodeb diweddar o’r argyfwng, buom yn tynnu sylw at gyfres o gamsyniadau gan Lywodraeth Cymru. Mynegwyd y gobaith y byddai eu …
Nid nawr yw’r amser i “gefnogi” yr arweinwyr annwyl.
Hydref 21ain, 1966 Eisteddwn mewn ystafell ysgol; ar drothwy gwyliau hanner tymor. O fewn eiliadau bydd y domen enfawr o faw a gwastraff glo ar ochr y bryn uwch ein pennau yn dechrau llithro. Bydd y mwyafrif ohonom yn marw, a bydd y rhai fydd yn byw yn byw am byth gydag euogrwydd dychrynllyd. Ni …
Parhau i ddarllen “Nid nawr yw’r amser i “gefnogi” yr arweinwyr annwyl.”
Mae gan Lywodraeth Cymru bwerau i leihau tlodi argyfwng – yn awr
Yn gwbl gywir, mae sylw wedi troi at incwm sylfaenol fel dull o sicrhau diogelwch ariannol yn ystod y pandemig a’r dirwasgiad economaidd dwfn fydd yn ei ganlyn. Yn wyneb y disgwyliad o fywiolaethau drylliedig ac incwm yn diflannu, gwelsom Drysorlys y DU yn rhoi gwarantau i fusnes ar lun 80% o gymhorthdal cyflog, rhyddhad …
Parhau i ddarllen “Mae gan Lywodraeth Cymru bwerau i leihau tlodi argyfwng – yn awr”
Llywodraeth Cymru: wastad cam tu ôl
Yn nhrydedd wythnos yr argyfwng COVID-19, nid yw pethau’n argoeli’n rhy dda yng Nghymru. Mae’r Bwrdd Iechyd GIG sy’n dwyn enw ei sylfaenydd, yn cofnodi lefelau uwch o heintio fesul 100,000 na Llundain hyd yn oed, tra bod Cymru gyfan yn ymdebygu i orllewin canolbarth Lloegr – un o’r rhanbarthau sydd wedi’i effeithio mwyaf yn …
Gwleidyddiaeth cyd-gymorth yn ystod yr argyfwng COVID-19
Argyfwng a chymuned Bu sôn lot yn ddiweddar am y wleidyddiaeth ynghylch yr argyfwng COVID-19 – gan gynnwys beirniadaethau pwysig o’r ymateb trychinebus gan lywodraethau’r DU ac yng Nghymru. Mae hwn yn lle pwysig i ddechrau, oherwydd mae angen i ni gydnabod hyn fel argyfwng gwleidyddol, yn enwedig yn ystod cyfnod pan mae rhai yn …
Parhau i ddarllen “Gwleidyddiaeth cyd-gymorth yn ystod yr argyfwng COVID-19”
Mewn sefyllfa o bandemig, rhaid i Lywodraeth Cymru achub y blaen yn wleidyddol
Yn dilyn y cyhoeddiad neithiwr gan Lywodraeth y DU, a adleisiwyd gan Brif Weinidog Cymru, mae’r genedl bellach yn cychwyn ar fersiwn ‘feddal’ ei hun o’r cloi lawr sydd wedi’i weithredu eisioes yn yr Eidal, Sbaen a Ffrainc. Ac eto, ni ddylai fod unrhyw amheuaeth, mae angen gweithredu ymhellach ar unwaith yma yng Nghymru, fel …
Parhau i ddarllen “Mewn sefyllfa o bandemig, rhaid i Lywodraeth Cymru achub y blaen yn wleidyddol”
Ymateb i bandemig coronafeirws: ein galwadau wrth Lywodraeth Cymru
Trwy ddilyn yn y lle cyntaf strategaeth a oedd yn groes i ganllawiau Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) a thystiolaeth o’r hyn sydd wedi gweithio mewn gwledydd eraill, mae Llywodraeth y DU wedi colli wythnosau yn y frwydr yn erbyn y firws hwn — camgymeriad a allai gostio bywydau heb gamau brys a radical i …
Parhau i ddarllen “Ymateb i bandemig coronafeirws: ein galwadau wrth Lywodraeth Cymru”
Y golau a ddychwel
Mae’r nos ar ei dywyllaf cyn ddaw’r wawr. Dyma eiriau i’w gofio yn nyfnderoedd argyfwng COVID-19. Wedi’r diwedd disymwth i Brexit a’r dilyw diweddar, mae ymadrodd arall yn neidio i’r meddwl – sef bod pethau drwg yn digwydd mewn trioedd. Mae’r digwyddiad diweddaraf yma, fodd bynnag, o fath arall – anhrefn, ar raddfa Feiblaidd. Cymorth …
Achos marwol o unbleidiaeth
Y penwythnos yma codwyd cywilydd ar Gymru ar raddfa fyd-eang, wrth i’r Llywodraeth sefyll o’r neilltu, tra bod Undeb Rygbi Cymru yn ceisio cynnal gêm rygbi Cymru – yr Alban. Ar y dechrau, y gred oedd mai camgymeriad oedd hi, neu oedi. Mi fyddan nhw’n ei ganslo, peidiwch â phoeni. Ymddangosodd y memes: ‘allwn ni …
Gwers galed Felindre: galw am gyfundrefn gadarn i warchod ysgolion Cymraeg gwledig
Cyfrannwyd y darn hwn gan Angharad Dafis, cynrychiolydd cefnogwyr Ysgol Gynradd Gymraeg Felindre. Croesewir dyfarniad pellgyrhaeddol Comisiynydd y Gymraeg fod Dinas a Sir Abertawe wedi methu cymryd y cam statudol hanfodol o gyflawni asesiad o’r effaith ar y Gymraeg yn y gymuned cyn mynd ati i gau Ysgol Gynradd Gymraeg Felindre. Dywed y Comisiynydd: Yr …