Nid ydym yn gwybod pryd y cafodd Iesu o Nasareth ei eni. Mae’r Cristnogion cynharaf yn sôn am ddyddiau ym misoedd Mawrth, Ebrill, Mai a Thachwedd. Mabwysiadwyd Rhagfyr 25ain yn y bedwaredd ganrif yn rhan o’r broses o wneud y Gristnogaeth yn grefydd swyddogol yr ymerodraeth. Lan hyd deyrnasiad Cystennin ddechrau’r bedwaredd ganrif yr oedd …
Mae’r frwydr yn erbyn yr Amgueddfa Meddygaeth Filwrol yn parhau
Ar y 16ed o Ragfyr, caniataodd Pwyllgor Cynllunio Caerdydd adeiladu Amgueddfa Feddygaeth Filwrol ar Barc Britannia ym Mae Caerdydd, yng ngwyneb gwrthwynebiad lleol a chenedlaethol. Crëwyd yr amgueddfa yn 1952 i “adrodd hanes meddygaeth a gofal iechyd y fyddin, i bobl ac anifeiliaid, o gyfnod Rhyfel Cartref Lloegr hyd at y presennol”. Ei safle presennol …
Parhau i ddarllen “Mae’r frwydr yn erbyn yr Amgueddfa Meddygaeth Filwrol yn parhau”
Rhoi gwaith yn ei le
Bydd gan bob un ei farn am y graddau y bydd pandemig Covid-19 yn parhau i fygwth ein trefn economaidd, ein ffordd o fyw, ein dyheadau a’n cyfleoedd, ond un peth sydd wedi ceisio annog yr ymdeimlad bod ‘normalrwydd’ am ddychwelyd yw’r neges ‘Dychwelwn i’r gwaith.’ Mae’n dangos pa mor ganolog yw gwaith yn ein …
Paham nawr yw’r amser am brydau ysgol am ddim, i holl blant Cymru
Mae Covid-19 wedi amlygu graddfa’r tlodi sydd yng Nghymru, a’i ddyfnhau. Hyd yn oed cyn y pandemig, roedd 700,000 o bobl, mwy nag un ymhob pump, eisoes yn byw mewn tlodi. Gyda chwarter aelwydydd Cymru wedi dioddef gostyngiad yn eu hincwm ers mis Mawrth, a gyda chostau byw yn codi, mae llawer o’n teuluoedd tlotaf …
Parhau i ddarllen “Paham nawr yw’r amser am brydau ysgol am ddim, i holl blant Cymru”
Llywodraeth Cymru sydd ar fai am yr ail don, nid y dosbarth gweithiol: gwrthsafwch y rhannu a rheoli!
Gan mai Cymru erbyn hyn yw’r unig ran o’r DU lle mae achosion COVID-19 yn parhau i gynyddu, mae’n ymddangos bod penderfyniad hunan-ymwybodol wedi’i wneud ar ran Llywodraeth Cymru i geisio symud y bai oddi arnyn nhw, ac i’r cyhoedd. Ddydd Mawrth, ymddangosodd Vaughan Gething ar wahanol orsafoedd radio a honnodd fod clo bach Cymru …
Ail gartrefi a digartrefedd: Yr argyfwng tai yng Nghymru (fideo)
Dyma drafodaeth a recordiwyd ar Nos Fercher 18fed Tachwedd 2020. Dyma ddisgrifiad gwreiddiol y digwyddiad: O gymunedau bach gwledig i’n trefi a dinasoedd, mae gan Gymru argyfwng tai. Tra bod adeiladau’n eistedd yn wag, mae pobl yn cael eu thaflu allan ar y strydoedd oherwydd diffyg tai fforddiadwy a’n gwladwriaeth les ddifreintiedig. Mae eraill yn …
Parhau i ddarllen “Ail gartrefi a digartrefedd: Yr argyfwng tai yng Nghymru (fideo)”
Dylem fod yn optomistig am ein dyfodol
Mae’n amser anodd i Gymru. Mae’r pydew economaidd diddiwedd yn parhau, mae ein hamgylchedd yn dioddef o newid hinsawdd a cholled bioamrywiaeth, nid yw pobl ifanc yn medru canfod tai fforddiadwy yn eu cymunedau, mae mudo ac ail gartrefi’n cynyddu prisiau’r farchnad ac yn bygwth ein hiaith yn y gogledd a’r gorllewin. Mae pobl yn …
Rhaid hawlio nôl Ein Dinas Ni
Bydd y rhai ohonoch sy’n gyfarwydd â’r blog hwn yn ymwybodol ein bod wedi tynnu sylw blaenorol at ddinistr araf ond pendant ein prifddinas gan y cyngor presennol, dan arweiniad y Blaid Lafur. Mae’r bygythiad i Tramshed Grangetown, a chroesawu Amgueddfa Filwrol Brydeinig ar stepen drws ein Senedd, ond yn ddwy ddameg o’r helbul ehangach …
Datganiad yn mynnu na fydd mwy o fabanod yn marw yn y carchar!
Dod â charchariad pobl feichiog a marwolaethau babanod y gellir eu hosgoi yn y carchar i ben Rydym yn garcharorion, cyn-garcharorion, trefnwyr, academyddion a grwpiau sydd yn gwthio am gyfiawnder cymdeithasol sydd yn torri calon ac yn gandryll wrth glywed y newyddion bod dau fabi wedi marw yn ddiangen yn y carchar dros y flwyddyn …
Parhau i ddarllen “Datganiad yn mynnu na fydd mwy o fabanod yn marw yn y carchar!”
Camau tuag at gludiant cynaliadwy yng Nghymru
Rhwystrau i newid brys, ac anorfod Gyda chanslo ffordd liniaru’r M4 newydd yn 2019 daeth cyfle i Gymru droi cefn ar bolisïau trafnidiaeth anghynaladwy’r gorffennol, yn enwedig ein gorddibynniaeth affwysol ar geir1. Ond mae rhwystrau i’w goresgyn cyn inni hyd yn oed ddechrau ar y broses o ddod o hyd i atebion priodol. Y rhwystr …
Parhau i ddarllen “Camau tuag at gludiant cynaliadwy yng Nghymru”
Llyfr Du: Adolygiad
“Sylfaen chwyldro yw diddymu hierarchaeth, rheolaeth dosbarth a gorfodaeth, ac i adeiladu Cymru newydd, yn ddemocratiaeth gyfranogol go iawn gyda thegwch a chymuned yn sail iddi, lle gall dinasyddion byw bywydau hapus, bodlon.” Rhai misoedd yn ôl, gofynnodd gydymaith pa beth oedd wedi’i sgrifennu am sut yn union fyddai Cymru annibynnol yn edrych. Darganfyddodd ychydig …
Bydd cynlluniau San Steffan yn dinistrio ein cymunedau gwledig – rhaid gwrthwynebu nhw
Sylwer: Cyflwynwyd yr araith hon yn nigwyddiad Rising Tide XR Caerdydd ar 2il mis Medi 2020 cyn cyhoeddi’r Mesur Marchnad Fewnol, sydd ond yn tanlinellu popeth a ddywedir isod, tra’n ychwanegu ymosodiad bwriadol ar ddatganoli a hawl pobl Cymru i hunanlywodraethu at amcanion dinistriol Llywodraeth San Steffan. Siwan ydw i, ac rwy’n siarad yma heddiw …
Teyrnged i David Graeber
Yn anffodus bu farw David Graeber, un o ddeallusion adain chwith mwyaf dylanwadol yn y cyfnod diweddar, ar yr 2il o Fedi. Nid fi’n unig fydd yn teimlo colled ddofn o glywed y newyddion hyn – roedd yn lais eglur a gobeithiol i lawer ohonom ar y chwith, rhywun y byddem yn aml yn troi …
Datganiad Undod: Ni fu’r bygythiad i ddiogelwch yma erioed yn deillio o ymfudwyr
Mae Undod yn cydsefyll gyda’r holl bobl sy’n wynebu llwybrau peryglus ac unigolion didrugaredd sy’n elwa arnynt wrth geisio cyrraedd glannau Prydain, o ganlyniad i systemau mewnfudo creulon y DU a’r UE. Rydym yn ymuno gyda galaru’r plentyn 16-oed a gollodd ei fywyd yn Sianel Lloegr, ac yn condemnio’r ymosodiad ar ymfudwr arall 20 oed …
Parhau i ddarllen “Datganiad Undod: Ni fu’r bygythiad i ddiogelwch yma erioed yn deillio o ymfudwyr”
Datganiad Undod ar ganlyniadau arholiadau Cymru
Mae Undod yn collfarnu penderfyniad Llywodraeth Cymru i beidio ag ymddiried yn ein hathrawon, ac i osod graddau yn lle hynny ar sail algorithm a gymeradwywyd gan Lywodraeth Dorïaidd yn San Steffan. Mae’r weithred hon wedi dinoethi’r anghydraddoldebau strwythurol sy’n gweithredu yn ein system addysg, ac mae wedi ategu ymhellach y rhagfarnau sy’n gweithredu yn …
Parhau i ddarllen “Datganiad Undod ar ganlyniadau arholiadau Cymru”
Cyfiawnder cymdeithasol yw cyfiawnder hinsawdd
Mae’r canlynol yn cyflwyno’r achos dros ddull radical o daclo’r argyfwng hinsawdd yng Nghymru, ac yn gwahodd cyfraniadau gan aelodau Undod i archwilio pynciau perthnasol mewn rhagor o fanylder. Mae’r argyfwng go iawn ar y gorwel… A ninnau yng nghanol pandemig byd-eang, hawdd yw anghofio ein bod ni hefyd yng nghrafangau argyfwng llawer mwy. Mae …
Parhau i ddarllen “Cyfiawnder cymdeithasol yw cyfiawnder hinsawdd”
Hiroshima-Nagasaki 75: gweithio tuag at Gymru ddi-niwclear
Aeth 75 mlynedd heibio ers i’r Americanwyr, gyda chytundeb Prydain, ollwng bomiau atomig ar Hiroshima a Nagasaki. Dyma’r tro cyntaf, a hyd yma yr unig dro, i arfau dinistr torfol niwclear gael eu defnyddio. Y gred arferol yw mai hyn arweiniodd at ddiwedd yr Ail Ryfel Byd, ond ‘roedd Siapan yn barod ar ei gliniau, …
Parhau i ddarllen “Hiroshima-Nagasaki 75: gweithio tuag at Gymru ddi-niwclear”
Iechyd meddwl yng Nghymru: y bwlch rhwng rhethreg a realiti
Rhybudd cynnwys: mae’r erthygl hwn yn trafod hunanladdiad ac esgeulustod mewn lleoliadau cleifion mewnol iechyd meddwl. Cyflwyniad Yn hwyr ar brynhawn Gwener y 24ain o Ionawr 2020, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru’r trydydd cynllun cyflawni, a’r un olaf, ar gyfer ei strategaeth deng mlynedd ar iechyd meddwl. Yn dilyn ymgynghoriad chwe wythnos yr haf diwethaf, treuliodd y …
Parhau i ddarllen “Iechyd meddwl yng Nghymru: y bwlch rhwng rhethreg a realiti”
Rhifyddeg poblyddiaeth
Rai misoedd yn ôl fe ysgrifennodd Angharad Dafis am gau Ysgol Felindre. Yma mae hi’n myfyrio ar yr hyn ddigwyddodd wedyn, a sut mae stori ysgol bentref yng Nghymru yn dinoethi rhith y Gymru ofalgar, gymunedolaidd, gan amlygu sut yr ydym bellach wedi ein caethiwo o fewn strwythurau neoryddfrydol twyllodrus y wladwriaeth Brydeinig. Doeddwn i …
Datrys yr argyfwng tai yng Nghymru
Cyhyd â bod cyfalafiaeth yn parhau, bydd tai bob tro yn nwydd neu’n fuddsoddiad i rai, tra bo eraill yn byw mewn trallod Engels, The Housing Question Mae’r argyfwng coronafeirws wedi’i ddiffinio gan ddosbarth. Mae’r misoedd diwethaf wedi gweld pobl dosbarth gweithiol yn cael eu gorfodi i fynd i weithio o dan amodau peryglus, i’n …
Anfon ymaith bwgan tlodi bwyd yng Nghymru, drwy Incwm Sylfaenol Cyffredinol
Mae banciau bwyd wedi camu i’r adwy yn ystod y blynyddoedd o gyni, a thrwy gydol yr argyfwng corona mae eu hangen fwy nag erioed gyda’r ciwiau ar gyfer parseli bwyd brys yn cynyddu bob wythnos. Ym mis Mawrth, gwelodd Ymddiriedolaeth Trussell, un o nifer o elusennau banciau bwyd y DU, gynnydd o 81% yn …
Parhau i ddarllen “Anfon ymaith bwgan tlodi bwyd yng Nghymru, drwy Incwm Sylfaenol Cyffredinol”
Cofiwch Epynt… Onid yw’n hen bryd i’r Fyddin adael yr ardal?
Dyma’r slogan sydd i’w gweld ar arosfa bws yn Llanrug, Caernarfon, ar y ffordd o Gwm y Glo, wrth dafarn Glyntwrog. Wn i ddim pwy yw’r artist anhysbys, ond mae’r dewis o liwiau yn ddiddorol. Y llynedd, daeth y cefndir coch a’r sgrifen wen yn nodwedd o slogannau ‘Cofiwch Dryweryn’ ac ymgyrch effeithiol i ddysgu …
Parhau i ddarllen “Cofiwch Epynt… Onid yw’n hen bryd i’r Fyddin adael yr ardal?”
Pam bod rhaid i unrhyw fudiad radical ymddiddori mewn hawliau plant – darlith gan Yr Athro Elspeth Webb
Traddodwyd y ddarlith gyhoeddus hon ar-lein trwy gyfrwng y Saesneg ar ddydd Sadwrn 20fed Mehefin 2020. Cyn ymddeol, roedd Yr Athro Elspeth Webb yn betiatregydd cymunedol ac yn Athro Iechyd Plant ym mhrifysgol Caerdydd, yn gweithio am flynyddoedd ar hawliau plant, gwasanaethau amddiffyn plant, anghydraddoldebau iechyd, a chynnwys hawliau dynol yn y cwricwlwm hyfforddi meddygol. …
Undod gyda Kongreya Star a menywod gogledd ddwyrain Syria
Echddoe, collasom ni tair cyfaill mewn ymosodiad ar gyfarfod o ymgyrchwyr yng ngogledd ddwyrain Syria. Er nad ydym ni erioed wedi cyfarfod â nhw, ac yr oedden nhw yn byw mewn lle pell, rydym wedi ein uno gan ein brwydr gyffredin dros fywydau menywod. Am roi eu bywydau i’r frwydyr yn erbyn trais patriarchaidd ym …
Parhau i ddarllen “Undod gyda Kongreya Star a menywod gogledd ddwyrain Syria”
Tir Cymru
Cyflwyniad Mae’r diwydiant amaeth wedi bod ynghlwm â thir Cymru o’r dechrau. Fel un o’r gyfres Cam nesaf Cymru bwriad yr erthygl yma yw ceisio cyflwyno peth o gefndir amaeth yng Nghymru i gynulleidfa drefol, a cheisio gofyn rhai cwestiynau am y diwydiant ei hun. Byddwn yn edrych ar ffyrdd y gall amaethwyr a phobl …
Methiant gwleidyddol yw’r llifogydd yn y Rhondda
Safwn mewn undod gyda phobl yn y Rhondda, sydd wedi dioddef trychineb llifogydd yn difetha eu cartrefi am y trydydd tro eleni. Cefnogwn alwad Leanne Wood am ymchwiliad annibynnol i’r llifogydd cyson hyn. Mae Wood, Aelod o Senedd Cymru dros Rhondda, yn honni bod angen cymorth brys i atal hyn rhag digwydd eto, gan ddweud …
Parhau i ddarllen “Methiant gwleidyddol yw’r llifogydd yn y Rhondda”
“Pwy sy’n berchen ar yr hanes a phwy sy’n elwa?” – Cyfweliad Keith Murrell, Caerdydd
Yn ystod yr wythnos ddiwethaf yma mae’r drafodaeth sy’n troi o gwmpas cynnig gan Gyngor Caerdydd am Amgueddfa Feddygaeth Filwrol ar Barc Britannia ym Mae Caerdydd wedi arwain at lawer iawn o ddadlau o fewn cyd-destun ehangach, rhyngwladol mudiad ‘Black Lives Matter’ (BLM) – gan arwain at alwadau dros Amgueddfa ‘Tiger Bay’. Fe’i nodweddwyd gan …
Y Feirws Prydeinig
Delweddau gan youtookthatwell 1. Y Feirws Cyfalafol Pan ddaeth gwir natur argyfwng Coronafeirws i’r amlwg yn y Deyrnas Gyfunol, gellid fod wedi maddau i rywun am gymryd yn ganiataol ei fod yn arwyddocau ergyd dirfodol i’r drefn economaidd ryngwladol, fel ag y mae. Wrth i’r wlad ddechrau deall y brwydrau yr oeddem ar fin eu …
Lawr y pan? Mae angen model arall ar weithwyr ffatri Penygroes
Cyhoeddiwyd yn wreiddiol gan Dolan Ni ddylai bwriad Northwood Hygiene i gau y ffatri bapur ym Mhenygroes synnu unrhyw un. Bu’r lle dan fygythiad cyn hyn, ond llwyddodd o oroesi. Ond ymddengys mai COVID-19 fydd yr hoelen olaf yn yr arch, yn ôl y perchnogion. Pa mor wir yw hyn? Dyma yr hyn oedd gan …
Parhau i ddarllen “Lawr y pan? Mae angen model arall ar weithwyr ffatri Penygroes”
Apêl brys Undod: 24 awr i achub Tramshed
“Ry’n ni am i Gyngor Caerdydd deimlo’r sarhad y mae trigolion Caerdydd yn ei deimlo dros y posibilrwydd o Gwdihŵ arall, a thros achos arall o’r hyn sydd er lles y cyhoedd yn cael ei drechu er budd rhyw ddatblygiad corfforaethol.” Mae Cyngor Caerdydd, sy’n enwog am eu diffyg ystyriaeth i ddiogelu diwylliant mewn dinas …
Parhau i ddarllen “Apêl brys Undod: 24 awr i achub Tramshed”