Rhaid hawlio nôl Ein Dinas Ni

Bydd y rhai ohonoch sy’n gyfarwydd â’r blog hwn yn ymwybodol ein bod wedi tynnu sylw blaenorol at ddinistr araf ond pendant ein prifddinas gan y cyngor presennol, dan arweiniad y Blaid Lafur.  Mae’r bygythiad i Tramshed Grangetown, a chroesawu Amgueddfa Filwrol Brydeinig ar stepen drws ein Senedd, ond yn ddwy ddameg o’r helbul ehangach y mae ei holl ddinasyddion yn ei brofi;  mae gan bob cymdogaeth stori i’w hadrodd o ddryllio adeiladau ac amgylchfyd Caerdydd.

Wrth wraidd y mater hwn mae democratiaeth; ac i fanylu, diffyg democratiaeth.  Nodweddir hyn gan amharodrwydd y cyngor i ymgysylltu mewn unrhyw ffordd ystyrlon â’r dinasyddion; mae’r bobl sy’n talu eu cyflogau yn cael eu hystyried yn rhwystr i’w osgoi, neu’n wrthwynebwyr i’w tanseilio.  Prin yw’r straeon am lwyddiant o berswadio’r cyngor i wyrdroi datblygiadau diangen a digroeso.

Rhan o’r broblem yw eu parodrwydd i blygu glin i ddatblygwyr nad ydynt yn atebol inni o gwbl, ac agwedd ddiymadferth y Cyngor yn boenus o amlwg yn eu hanallu i wasgu pecynnau ariannol cymesur o’r busnesau hyn, sy’n ddyledus i’r cyngor trwy ddeddfwriaeth gynllunio.

A dyma adnabod y broblem ganolog arall, sef ein sustem gynllunio ofnadwy, gymhleth, sy’n ei gwneud yn agos at amhosibl i bobl Caerdydd – neu unrhyw drigolion ledled cymunedau Cymru – sicrhau troedle a sefyll eu tir.  Rhaid ffieiddio at y prosesau yma sydd yn rhan o gymdeithas ddemocrataidd gyda llywodraeth sydd i fod, yn ôl y sôn, yn ‘agos at y bobl’.

Ni allwn fod yn siŵr bod y cynghorwyr eu hunain hyd yn oed yn deall y rheolau, ond gwn eu bod yn caniatáu iddynt wneud esgusodion, gwadu cyfrifoldeb a chuddio eu diffyg asgwrn cefn neu ddiffyg  gofal am y bobl y maent yn eu cynrychioli.

Y Pwyllgor Cynllunio

Diolch byth bod yna rai sy’n ceisio newid materion, ac mae’n rhaid i ni i gyd groesawu ymdrechion Cymdeithas Ddinesig Caerdydd wrth geisio tynnu sylw at ddiffygion y sustem hon a’r modd y gall newid ddechrau nawr.  Maent newydd lansio ymgyrch i sicrhau bod cadeirydd Pwyllgor Cynllunio’r cyngor yn cael ei benodi’n annibynnol fel bod modd clywed llais y cyhoedd.

Y Pwyllgor Cynllunio yw’r corff y mae pob cais datblygu yn cyrraedd ar ben ei daith, ac fel rydym wedi tystio iddi gyda gwastatai parhaus Caerdydd, ei ddull gweithredu cyfredol yw croesawi mwyafrif o ddatblygiadau, heb awydd ail feddwl.

Dyma’r corff a fydd yn gwneud y penderfyniad terfynol ar gau’r Paddle Steamer, cwympo Tafarn y Roath Park, adeiladu ar ein lleoedd gwyrdd fel Coed Flaxland a Dolydd y Gogledd, a chodi cywilydd ar Barc Britannia, Bae Caerdydd.  Nhw yw’r bobl sydd wedi llywyddu dros dranc Guilford Crescent, cwympo coed Suffolk House, a dinistrio Parc Sanitorium – i enwi ond ychydig o’u penderfyniadau mwy diweddar.

Un o’r prif broblemau gyda’r trefniant presennol yw mai’r blaid mewn grym, i bob pwrpas, sy’n penodi’r cadeirydd – swydd ddylanwadol a phwysig dros ben.  Mewn pwyllgor o ddeuddeg, yn ogystal â bod y person sy’n cyfarwyddo’r busnes, mae gan y Cadeirydd ddwy bleidlais.  Yn ymarferol, golyga hyn os oes pleidlais gyfartal bydd gan y person hwnnw bleidlais ychwanegol i orfodi penderfyniad, tra ar yr adegau hynny pan mae’r pwyllgor yn gweld absenoldebau, bydd ganddynt ddylanwad anghymesur.

O safbwynt y dinesydd cyffredin sydd am i’w lais gael ei glywed, y person olaf rydych chi ei angen mewn swyddogaeth o’r fath yw rhywun nad sy’n annibynnol ei feddwl a gweithred.  Rydych chi am iddyn nhw gael eu gwarchod rhag unrhyw ddylanwad gan gabinet y Cyngor (Llafur), a bod modd iddynt arwain trafodaeth a gwneud penderfyniadau yn ôl eu teilyngdod – ac mewn ffordd sy’n ymateb i bryderon y cyhoedd, nid hoffterau penaethiaid eu plaid.

Fodd bynnag, mae’r Blaid Lafur sy’n rheoli ar hyn o bryd, ac yn arwain yn afieithus dryllio’r ddinas, yn gallu corlanni eu cynghorwyr, i sicrhau bod gan eu cabinet eu dewis dyn.

Yn gyntaf mae ganddyn nhw broses enwebu fewnol lle mae’n debygol y bydd Russell Goodway a’i fath – yr aelod cabinet gyda’r brîff datblygu – yn gallu milwro’r bleidlais adain dde y tu ôl i’w dewis Cadeirydd.

Yna, pan ddaw’r bleidlais yng nghyfarfod cyffredinol y Cyngor ar y 26ain o Dachwedd – lle bydd pob cynghorydd yn pleidleisio ar y swydd hon – mae’r Lafur yn gwneud yr hyn a elwir yn ‘chwipio’r bleidlais’.  Mae pwysau ar eu cynghorwyr (sydd yn y mwyafrif wrth gwrs) i bleidleisio dros eu dyn. Gall y broses hon fod mor annymunol ag y mae’n swnio, gyda phob math o ffyrdd i sicrhau bod pobl yn dilyn dymuniadau’r arweinwyr.

Y canlyniad terfynol, wrth gwrs, yw bod y sawl sy’n rheoli’r Blaid Lafur yn ethol y sawl well ganddyn nhw ar gyfer y rôl.

 Yr hyn sydd i’w wneud

Dyma mae Cymdeithas Ddinesig Caerdydd yn ei wrthwynebu.  Mae’n amlwg o ran ceisio datgymalu annemocratiaeth ein gweithdrefnau cynllunio, mae sicrhau Cadair sy’n gwrando arnom ni, ac nid eu cydbleidwyr a all fod ym mhoced datblygwyr, yn anghenraid sylfaenol.

Mae angen rhoi pleidlais rydd i gynghorwyr, i ethol pwy bynnag maen nhw’n meddwl yw’r unigolyn gorau ar gyfer y swydd, waeth beth fo’u plaid.  Nid oes angen inni dynnu sylw chi at oblygiadau’r Blaid Lafur – sydd ar hyn o bryd ar flaen y gad sy’n dinistrio’r ddinas – yn gosod eu dyn yn ei le.  Rydym oll wedi bod yn dyst i’r canlyniadau dros fisoedd di-ddiwedd.

A phwy yw’r dyn hwnnw’n debygol o fod?  Wel, mae’r arian saff ar y Cadeirydd presennol, Keith Jones, ac mae chwilota’n sydyn ar y we yn codi cwestiwn dilys: ai dyn a gafodd ei ddiarddel o’r blaid yn ystod tymor blaenorol y cyngor yw’r person sy’n debygol o sefyll i fyny i arweinwyr y blaid, i sefyll yn gryf mewn gwrthwynebiad i’w gofynion, a gwrando i ni, pobl Caerdydd, a Chymru o ran hynny? (un o ganlyniadau bod yn brifddinas y genedl, p’un a yw rhywun yn ei hoffi ai peidio, yw bod Caerdydd yn cynrychioli’r genedl gyfan).  O ystyried y datblygiadau y mae wedi llywyddu drostynt yn ystod ei dymor cyfredol yn y swydd, mae’r cwestiwn yn un brys.

Y dinistr parhaus i Gaerdydd, hyd yn oed yn ystod y cloi mawr, cymeriad gwrth-ddemocrataidd ein gweithdrefnau cynllunio, a’r angen am annibyniaeth meddwl a gweithred wrth galon y broses hon, yw’r rhesymau ein bod ni’n cefnogi Cymdeithas Ddinesig Caerdydd a’u gofynion.

Ymunwn felly â Chymdeithas Ddinesig Caerdydd gan alw ar Gyngor Caerdydd i:

•  Gynnal pleidlais y Cadeirydd Cynllunio wedi’i recordio, yn ei gyfarfod cyffredinol blynyddol
•  Gwneud hynny ar sail pleidlais rydd, lle na chaniateir i aelodau’r cabinet bleidleisio.

Ar ben hynny, rydym yn cefnogi eu beirniadaeth ehangach o’r pwyllgor cynllunio, yn enwedig y tawelu systematig o gynghorwyr lleol a dinasyddion yn ystod busnes pwyllgor.

Gallwch gymryd rhan trwy e-bostio’ch cynghorwyr i’w hannog i fynnu newid, a dechrau’r busnes hanfodol o helpu pobl y ddinas i adfer rheolaeth.  Dyma ein cynrychiolwyr, ni sy’n pleidleisio drostyn nhw, a ni sy’n talu eu cyflogau.  Mae’n bryd iddyn nhw wrando arnon ni.

Mae’n bryd inni hawlio nôl Ein Dinas Ni.